Mỹ thuật là một loại hình nghệ thuật thị giác, tiêu biểu cho loại hình mỹ thuật là các tác phẩm hội họa, đồ họa, điêu khắc. Các tác phẩm mỹ thuật hiện diện trong đời sống hằng ngày, mang lại những giá trị tinh thần khác nhau cho con người, đồng thời cũng mang tới những giá trị kinh tế đáng kể. Tác phẩm mỹ thuật là một trong những loại hình được bảo hộ quyền tác giả. Vậy, tại Việt Nam, các tác phẩm mỹ thuật đang được bảo hộ quyền tác giả như thế nào?
1. Tác phẩm mỹ thuật là những tác phẩm như thế nào?
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, tác phẩm mỹ thuật là loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả, được ghi nhận tại Điểm g Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ.
Cụ thể hơn, Điều 6 Khoản 7 Nghị định 17/2023/NĐ-CP đã làm rõ về khái niệm và các loại hình tác phẩm mỹ thuật như sau:
“Tác phẩm mỹ thuật quy định tại điểm g khoản 1 Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ là tác phẩm được thể hiện bởi đường nét, màu sắc, hình khối, bố cục bao gồm:
a) Hội họa: Tranh sơn mài, sơn dầu, lụa, bột màu, màu nước, giấy dó và các chất liệu khác;
b) Đồ họa: Tranh khắc gỗ, khắc kim loại, khắc cao su, khắc thạch cao, in độc bản, in đá, in lưới, tranh cổ động, thiết kế đồ họa và các chất liệu khác;
c) Điêu khắc: Tượng, tượng đài, phù điêu, đài, khối biểu tượng;
d) Nghệ thuật sắp đặt và các hình thức thể hiện nghệ thuật đương đại khác.
Tác phẩm hội họa, điêu khắc, nghệ thuật sắp đặt và các hình thức nghệ thuật đương đại khác tồn tại dưới dạng độc bản. Tác phẩm đồ họa có thể được thể hiện tới phiên bản thứ 50, được đánh số thứ tự có chữ ký của tác giả.”
Như vậy, có thể hiểu rằng tác phẩm mỹ thuật được bảo hộ là những tác phẩm hội họa, đồ họa, điêu khác, nghệ thuật sắp đặt và những hình thức thể hiện nghệ thuật đương đại khác.
2. Thời hạn bảo hộ tác phẩm mỹ thuật
Các quyền nhân thân như quyền đặt tên cho tác phẩm; quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm và được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng; quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm không cho người khác xuyên tạc và không cho người khác sửa đổi, cắt xén tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả được bảo hộ vô thời hạn.
Quyền công bố tác phẩm và các quyền tài sản có thời hạn bảo hộ là suốt cuộc đời tác giả và năm mươi năm tiếp theo năm tác giả chết; trường hợp tác phẩm có đồng tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ năm mươi sau năm đồng tác giả cuối cùng chết.
3. Điều kiện bảo hộ đối với tác phẩm mỹ thuật
3.1. Điều kiện đối với tác phẩm
- Tác phẩm phải do chính tác giả tạo ra bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác.
- Phải là loại hình tác phẩm được định hình dưới một hình thức vật chất nhất định:
Theo Điều 6 Khoản 1 Luật Sở hữu trí tuệ, quyền tác giả chỉ phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Nếu tác giả chỉ nghĩ ra ý tưởng mà chưa thực hiện định hình tác phẩm, thì ý tưởng đó không được bảo hộ quyền tác giả.
- Nội dung không trái đạo đức xã hội, trật tự công cộng, không gây hại cho quốc phòng, an ninh:
Theo Khoản 1 Điều 8 Luật Sở hữu trí tuệ, Nhà nước “Công nhận và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân trên cơ sở bảo đảm hài hoà lợi ích của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ với lợi ích công cộng; không bảo hộ các đối tượng sở hữu trí tuệ trái với đạo đức xã hội, trật tự công cộng, có hại cho quốc phòng, an ninh”. Như vậy, nếu như các tác phẩm mỹ thuật có nội dung trái với đạo đức xã hội, trật tự công cộng, có hại cho quốc phòng, an ninh, Nhà nước sẽ không
3.2. Điều kiện đối với tác giả
- Tác phẩm của tác giả là công dân Việt Nam;
- Tác phẩm thuộc sở hữu của công dân, pháp nhân, tổ chức Việt Nam;
- Tác phẩm của người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài được sáng tạo và thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định tại Việt Nam;
- Tác phẩm của người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài lần đầu tiên được công bố, phổ biến tại Việt Nam;
- Tác phẩm của người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia.
Vậy, khi đáp ứng được các điều kiện trên, tác phẩm mỹ thuật mới được bảo hộ quyền tác giả.
Trên đây là bài viết “Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm mỹ thuật”. Chúng tôi hy vọng bài viết này có ích với các bạn.
