Hiện nay, một trong những loại hình dễ xảy ra tranh chấp, vi phạm nhiều nhất là tác phẩm âm nhạc. Vì vậy, tra cứu bản quyền bài hát là một trong những bước quan trọng để đánh giá khả năng bảo hộ của tác phẩm cũng như giúp tác giả hoặc chủ sở hữu nắm được thông tin cần thiết liên quan tới tác phẩm và giúp xác định được liệu đã có cá nhân, tổ chức nào tiến hành nộp hồ sơ đăng ký cho các phẩm tương tự hay không. Tuy nhiên, không phải tác giả hay chủ sở hữu nào cũng biết cách tra cứu bản quyền âm nhạc. Do vậy, bài viết dưới đây sẽ tập trung hướng dẫn cách tra cứu bản quyền âm nhạc cho tác giả và chủ sở hữu.
1. Bản quyền bài hát là gì?
Quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc là một dạng quyền tác giả nói chung, được quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ như sau: “Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”. Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo; và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định; không phân biệt nội dung, chất lượng; hình thức, phương tiện, ngôn ngữ; đã công bố hay chưa công bố; đã đăng ký hay chưa đăng ký. Quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân quy định tại Điều 19 và quyền tài sản được quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ.
Theo quy định tại khoản 4 Điều 6, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Sở hữu trí tuệ thì “4. Tác phẩm âm nhạc quy định tại điểm d khoản 1 Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ là tác phẩm được thể hiện dưới dạng nhạc nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự âm nhạc khác không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn”. Như vậy, có thể hiểu rằng, tác phẩm âm nhạc không nhất định phải thể hiện ở dạng hữu hình là các nốt, các ký tự âm nhạc mà còn có thể được thể hiện ở dạng âm thanh, và không bắt buộc phải được trình diễn.
Như vậy, quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc hay bản quyền bài hát là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm âm nhạc do mình sáng tác hoặc sở hữu, bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm âm nhạc đó.
2. Vì sao nên tra cứu bản quyền âm nhạc trước?
Tra cứu bản quyền âm nhạc là một phần quan trọng trong quá trình sáng tác, sản xuất, và phát hành âm nhạc, và nó có những lợi ích quan trọng sau đây:
Đầu tiên là bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Tra cứu bản quyền giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của người sáng tác và những người tham gia sản xuất âm nhạc. Điều này đồng nghĩa với việc ngăn chặn người khác sao chép, phát hành, hoặc sử dụng âm nhạc của bạn mà không có sự cho phép hoặc trả tiền.
Thứ hai, việc tra cứu bản quyền âm nhạc có lợi trong việc thương mại hóa âm nhạc: Khi đã tra cứu và có đủ thông tin về bản quyền, bạn có thể quyết định cách bạn muốn khai thác và tận dụng âm nhạc của mình để kiếm tiền. Điều này bao gồm việc bán bản quyền sử dụng, ký hợp đồng với nhà sản xuất, hoặc tham gia vào các giao dịch thương mại khác liên quan đến âm nhạc.
Thứ ba, tra cứu bản quyền âm nhạc đảm bảo thu nhập hợp lý: Tra cứu bản quyền giúp theo dõi và đảm bảo bạn nhận được các khoản tiền bản quyền mà bạn đang có quyền nhận. Điều này bao gồm tiền thu phí từ việc sử dụng âm nhạc của bạn trên các phương tiện truyền thông, bản sao, trình diễn trực tiếp, và các hình thức khác.
Thứ tư, tra cứu bản quyền âm nhạc tránh rắc rối pháp lý: Nếu không tra cứu bản quyền hoặc vi phạm bản quyền của người khác, người sử dụng có thể đối mặt với các vấn đề pháp lý và kiện cáo. Tra cứu bản quyền giúp người sử dụng hay tác giả, chủ sở hữu tránh được những rắc rối này và duy trì mối quan hệ tích cực với người khác trong ngành công nghiệp âm nhạc.
Thứ năm, tra cứu bản quyền âm nhạc tạo sự tin tưởng và tôn trọng: tác giả hay chủ sở hữu sẽ được xem xét là một nghệ sĩ chuyên nghiệp và đáng tin cậy khi tuân theo quy tắc và quy định về bản quyền âm nhạc. Điều này có thể giúp tác gỉa hay chủ sở hữu quyền tác gỉa của bài hát đó xây dựng mối quan hệ tốt với đối tác, công ty phát hành, và các bên liên quan khác trong ngành.
Tóm lại, tra cứu bản quyền âm nhạc là một phần quan trọng trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm, tối ưu hóa thu nhập từ âm nhạc của bạn, và duy trì sự chuyên nghiệp trong ngành công nghiệp âm nhạc.
3. Cách thức tra cứu bản quyền âm nhạc
Tra cứu bản quyền âm nhạc là quá trình để kiểm tra xem một bản nhạc đã được bảo vệ bản quyền hay chưa, và nếu đã được bảo vệ thì ai là chủ sở hữu của nó. Dưới đây là một số cách thức để tra cứu bản quyền âm nhạc:
Thứ nhất là uỷ quyền từ một tổ chức quản lý bản quyền: Nếu tác giả là người sáng tác thì có thể uỷ quyền cho một tổ chức quản lý bản quyền như ASCAP, BMI, SESAC (ở Hoa Kỳ), hoặc các tổ chức tương tự ở quốc gia khác. Tổ chức này sẽ giúp bạn theo dõi, đăng ký, và quản lý bản quyền âm nhạc của bạn.
Thứ hai là sử dụng cơ sở dữ liệu trực tuyến: Có nhiều cơ sở dữ liệu trực tuyến miễn phí và trả phí giúp tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả tra cứu thông tin về bản quyền âm nhạc. Ví dụ, có thể sử dụng BMI Repertoire, ASCAP ACE Database, SESAC’s Repertory, hoặc các dịch vụ trực tuyến như SoundExchange để tìm kiếm thông tin về bản quyền âm nhạc.
Thứ ba là hệ với cơ quan quản lý bản quyền: Trong một số trường hợp, tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả có thể liên hệ trực tiếp với cơ quan quản lý bản quyền trong quốc gia để tra cứu thông tin về bản quyền âm nhạc. Chẳng hạn, ở Hoa Kỳ, bạn có thể liên hệ với Cục Sở hữu Trí tuệ Hoa Kỳ (US Copyright Office) để tra cứu; ở Việt Nam có thể liên hệ với Cục Bản quyền.
Thứ tư là sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp: Nếu tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả gặp khó khăn trong việc tra cứu bản quyền âm nhạc hoặc cần sự hỗ trợ chuyên nghiệp thì có thể thuê một luật sư hoặc dịch vụ chuyên nghiệp trong lĩnh vực bản quyền âm nhạc để giúp tra cứu và quản lý bản quyền.
Lưu ý rằng quy trình và thông tin liên quan đến bản quyền âm nhạc có thể thay đổi tùy theo quốc gia và hệ thống bản quyền cụ thể. Việc tham khảo với luật sư hoặc chuyên gia trong lĩnh vực bản quyền âm nhạc có thể giúp tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả hiểu rõ hơn về quy trình tra cứu bản quyền âm nhạc và đảm bảo tuân thủ đúng quy tắc và quy định.
Trên đây là bài viết “Tra cứu bản quyền âm nhạc”. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho các bạn.
