Quyền tác giả là một thành phần quan trọng trong quyền sở hữu trí tuệ, và do đó, nó cũng sở hữu những đặc điểm nổi bật của lĩnh vực này. Đối tượng được bảo hộ bởi quyền tác giả là các hoạt động sáng tạo trí tuệ, thể hiện qua những tác phẩm độc đáo trong văn học, nghệ thuật và khoa học. Hơn nữa, quyền tác giả cũng có những giới hạn nhất định về không gian, thời gian và nội dung bảo hộ, nhằm đảm bảo sự công bằng và hợp lý trong việc sử dụng tác phẩm.Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là liệu quyền tác giả có bảo vệ nội dung của tác phẩm hay không. Bài viết của VCD dưới đây sẽ giúp bạn.
1. Quyền tác giả là gì?
Thuật ngữ “quyền tác giả” được diễn đạt khác nhau trong các ngôn ngữ: tiếng Anh sử dụng “copyright” (nghĩa là quyền sao chép), tiếng Pháp là “droit d’auteur” (quyền tác giả), và tiếng Đức là “Urheberrecht” (bản quyền). Sự khác biệt này phản ánh những cách tiếp cận đa dạng đối với khái niệm quyền tác giả và các chủ thể được bảo vệ. Tùy theo quan điểm, pháp luật về quyền tác giả trên thế giới được phân thành hai hệ thống: hệ thống Châu Âu lục địa (Droit Auteur – System) và hệ thống Anh – Mỹ (Copyright – System). Dù theo cách tiếp cận nào, các quốc gia đều thống nhất rằng quyền tác giả bao gồm các quyền (quyền nhân thân và quyền tài sản) của chủ thể (tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả) đối với tác phẩm của họ, được pháp luật công nhận và bảo vệ.
Theo pháp luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam hiện hành, khái niệm “quyền tác giả” theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Trong đó, quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ mà không cần quan tâm tác phẩm đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.
Như vậy, ngay khi tác phẩm được sáng tạo, ra đời và tồn tại dưới hình thức có thể nhận biết được thì quyền tác giả cũng đồng thời phát sinh luôn từ thời điểm đó. Đồng thời, đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
2. Quyền tác giả có bảo hộ nội dung không?
Đặc điểm của quyền tác giả:
- Đầu tiên, đối tượng của quyền tác giả là sản phẩm của hoạt động sáng tạo tinh thần. Lĩnh vực sáng tạo này chủ yếu tập trung vào văn hóa và nghệ thuật, nhằm thỏa mãn nhu cầu tinh thần và nâng cao kiến thức về các lĩnh vực này. Tác phẩm, với tư cách là đối tượng của quyền tác giả, thường phản ánh tư tưởng, tình cảm, phong cách và nhân sinh quan của người sáng tác, chứa đựng những nội dung tinh thần nhất định.
- Thứ hai, quyền tác giả được xác lập tự động. Điều này có nghĩa là quyền tác giả phát sinh mà không cần bất kỳ thủ tục hay thể thức nào. Khi một tác phẩm được định hình và có thể nhận biết, tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả sẽ tự động có quyền đối với tác phẩm đó, và những quyền này được pháp luật ghi nhận và bảo vệ mà không cần phải đăng ký. Tuy nhiên, việc bảo hộ sẽ không áp dụng khi tác phẩm chỉ tồn tại trong ý tưởng của người sáng tạo.
- Cuối cùng, quyền tác giả chỉ bảo hộ hình thức thể hiện của tác phẩm, không bảo vệ ý tưởng sáng tạo.
Một trong những đặc điểm quan trọng của quyền tác giả là chỉ bảo hộ hình thức thể hiện của tác phẩm, không bảo vệ nội dung bên trong. Các tác phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học chỉ có giá trị khi công chúng có thể tiếp cận chúng. Do đó, quyền tác giả chỉ được pháp luật bảo vệ khi tác phẩm được thể hiện qua một hình thức cụ thể để có thể nhận biết và xác định.
Hoạt động sáng tạo thường cần đến các nguồn chất liệu như ý tưởng, thông tin, và những nguồn này có thể coi là tài sản chung của xã hội. Mọi người đều có quyền khai thác chúng một cách tự do, vì vậy chúng không nằm trong phạm vi bảo hộ quyền tác giả. Từ những nguồn chất liệu chung này, tác giả sử dụng các công cụ như ngôn ngữ, âm thanh, hình ảnh, và màu sắc, đồng thời bổ sung tư tưởng và tình cảm cá nhân để tạo ra tác phẩm.
Mặc dù ý tưởng và chủ đề sáng tác có thể trùng lặp, hình thức thể hiện của mỗi tác giả thì không thể giống hệt nhau, vì quá trình sáng tạo phụ thuộc vào cách mà tác giả sử dụng những chất liệu và công cụ của mình.
Dựa vào những phân tích trên có thể thấy rằng pháp luật chỉ bảo hộ quyền tác giả đối với hình thức thể hiện, mà không bảo vệ chủ đề hay nội dung trong tác phẩm.
Trên đây là bài viết “Quyền tác giả có bảo hộ nội dung không?” mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,