Trong kỷ nguyên thương mại điện tử, việc bảo vệ quyền tác giả trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Sự phát triển nhanh chóng của nội dung số khiến việc sao chép và chia sẻ trở nên dễ dàng, đồng thời đặt ra nhiều thách thức cho các tác giả và doanh nghiệp. Vậy bảo hộ quyền tác giả trong lĩnh vực thương mại điện tử như thế nào?. Hãy theo dõi bài viết của VCD dưới đây.
1. Khái quát về thương mại điện tử
Thương mại điện tử hiểu theo nghĩa rộng là toàn bộ các giao dịch mang tính thương mại được tiến hành bằng các phương tiện điện tử. Còn hiểu theo nghĩa hẹp thì thương mại điện tử là toàn bộ các giao dịch mang tính thương mại được tiến hành bằng các phương tiện điện tử mà chủ yếu là các mạng truyền thông, mạng máy tính và internet.
Pháp luật Việt Nam có đưa ra quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 85/2021/NĐ-CP như sau: Hoạt động thương mại điện tử là việc tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động thương mại bằng phương tiện điện tử có kết nối với mạng Internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác.
Đặc điểm của thương mại điện tử:
- Thương mại điện tử sử dụng các phương thức điện tử để tiến hành các giao dịch thương mại: việc sử dụng các phương thức điện tử cho phép các bên thực hiện các hoạt động mua, bán, chuyển giao, trao đổi các thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ,…
- Thương mại điện tử mang tính chất xuyên biên giới: các phương tiện điện tử tạo ra một không gian với mạng lưới toàn cầu thể hiện rõ nét khả năng xóa mờ đi rào cản về biên giới lãnh thổ và khoảng cách địa lý đã luôn tồn tại trong thương mại truyền thống.
- Thương mại điện tử có tính liên ngành và đa lĩnh vực: quy trình trong thương mại điện tử được chuẩn hóa, không chỉ tồn tại trong các hoạt động mua bán, cung ứng dịch vụ mà còn kết hợp các dịch vụ trung gian, các hoạt động xảy ra đồng thời và hỗ trợ lẫn nhau.
- Thương mại điện tử có sự đa dạng hóa của chủ thể tham gia và đối tượng được giao dịch: ngoài các chủ thể thương mại truyền thống, thương mại điện tử cần có sự tham gia của các chủ thể thứ ba là bên trung gian như các nhà cung cấp dịch vụ internet, dịch vụ logistic,…
2. Quy định về xác định hành vi xâm phạm quyền tác giả trong lĩnh vực thương mại điện tử
Tại điều 28 Luật sở hữu trí tuệ hiện hành phân chia hành vi xâm phạm Quyền tác giả thành 4 nhóm chính:
- Nhóm 1: Hành vi xâm phạm quyền nhân thân.
- Nhóm 2: hành vi xâm phạm quyền tài sản.
- Nhóm 3: Hành vi xâm phạm đến các biện pháp kỹ thuật.
- Nhóm 4: hành vi xâm phạm gắn với môi trường số: cố ý phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số trái phép. Trách nhiệm pháp lý của các nhà cung cấp dịch vụ trung gian (ISP) khi không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý theo quy định tại Điều 198b Luật sở hữu trí tuệ.
Khi có hành vi xâm phạm quyền tác giả xảy ra trên môi trường của một nền tảng website thương mại điện tử, các nhà cung cấp dịch vụ trung gian sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với hành vi do người dùng của mình tạo ra trừ trường hợp được miễn trừ theo khoản 3 Điều 198b Luật sở hữu trí tuệ. Các nhà cung cấp dịch vụ trung gian có nghĩa vụ triển khai các biện pháp kỹ thuật, phối hợp với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực thi các biện pháp bảo vệ quyền tác giả trên môi trường thương mại điện tử.
Ngoài ra theo nghị định 17/2023/NĐ-CP cũng quy định riêng mục 7 thuộc chương VI về doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian. Theo đó các doanh nghiệp này có chức năng “lưu trữ nội dung thông tin số theo yêu cầu” sẽ phải bỏ hoặc ngăn chặn việc truy nhập tới nội dung thông tin số theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo Điều 113 hoặc yêu cầu của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan theo Điều 114.
3. Các biện pháp bảo vệ quyền tác giả trên thương mại điện tử
Biện pháp tự bảo vệ: Đây là biện pháp được khuyến khích và ưu tiên áp dụng nhằm bảo vệ quyền tác giả chủ động từ phía chủ thể quyền, giảm thiểu những tranh chấp. Ngoài việc tự mình thực hiện quyền này thì chủ thể quyền tác giả có thể ủy quyền cho tổ chức, cá nhân khác áp dụng các biện pháp bảo vệ quyền.
Biện pháp dân sự: các biện pháp bảo vệ quyền tác giả do Tòa án áp dụng đối với chủ thể có hành vi vi phạm theo yêu cầu của chủ thể quyền được quy định tại Điều 202 Luật sở hữu trí tuệ. Bồi thường thiệt hại là là chế tài quan trọng nhất là mục đích chính của chủ sở hữu khi sử dụng biện pháp dân sự được quy định tại Điều 205 Luật sở hữu trí tuệ. Thời hiệu khởi kiện xâm phạm quyền tác giả có yêu cầu bồi thường thiệt hại là 3 năm (Điều 588) kể từ ngày người nhận yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, thời hiệu này không áp dụng đối với yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân.
Biện pháp hành chính: được các cơ quan có thẩm quyền áp dụng đối với hành vi xâm phạm quyền đối với tác phẩm bao gồm các hình thức xử phạt hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả và xử lý hàng hóa xâm phạm. Tùy vào tính chất, mức độ vi phạm mà mức phạt tối đa đối với cá nhân là 250 triệu đồng và đối với tổ chức là 500 triệu đồng (theo quy định tại Điều 2 Nghị định 131/2013/NĐ-CP).
Biện pháp hình sự: biện pháp hình sự được áp dụng đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả ở mức độ nguy hiểm có dấu hiệu cấu thành tội phạm do cá nhân hoặc pháp nhân thương mại thực hiện được quy định tại Điều 212 Luật sở hữu trí tuệ. Tùy vào tính chất mức độ của hành vi cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền lên đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 3 năm. Còn đối với pháp nhân thương mại phạm tội có thể bị phạt tiền lên tới 3 tỷ đồng hoặc đình chỉ có thời hạn đến 2 năm. Ngoài ra còn phải chịu các hình phạt bổ sung khác.
Trên đây là bài viết “Bảo hộ quyền tác giả trong lĩnh vực thương mại điện tử”mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,
