Biểu diễn lại vở kịch có cần xin phép không?

Việc biểu diễn lại một vở kịch nổi tiếng tưởng chừng chỉ là hoạt động nghệ thuật bình thường, nhưng trên thực tế lại liên quan trực tiếp đến quyền tác giả và quyền biểu diễn. Vậy biểu diễn lại vở kịch có cần xin phép không, và phải xin phép ai? Cùng VCD tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Vở kịch là gì?

Vở kịch là một tác phẩm nghệ thuật sân khấu được xây dựng trên cơ sở kịch bản văn học, thể hiện thông qua diễn xuất của diễn viên, lời thoại, cử chỉ, âm nhạc, ánh sáng và sân khấu dàn dựng. Tác phẩm sân khấu có thể là kịch nói, chèo, tuồng, cải lương, múa rối, nhạc kịch, kịch hình thể, v.v.

Theo Điều 11 Nghị định 22/2018/NĐ-CP, tác phẩm sân khấu thuộc loại hình tác phẩm nghệ thuật biểu diễn, được pháp luật bảo hộ quyền tác giả. Điều này có nghĩa là mọi vở kịch, dù là tác phẩm cổ điển hay đương đại, đều được bảo vệ khỏi việc sao chép, biểu diễn hoặc khai thác trái phép.

Vở kịch không chỉ là kết quả của quá trình sáng tạo nghệ thuật mà còn là tài sản trí tuệ có giá trị. Vì vậy, khi tổ chức biểu diễn, tái dựng hay khai thác lại một vở kịch, người thực hiện cần hiểu rõ quyền và nghĩa vụ bản quyền để tránh vi phạm pháp luật.

Biểu diễn lại vở kịch có cần xin phép không?

 Theo Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả có quyền:

• Cho phép người khác biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
  
  
• Cho phép chuyển thể, cải biên hoặc dựng lại tác phẩm;
  
  
• Nhận nhuận bút, thù lao hoặc quyền lợi vật chất khi tác phẩm được khai thác.

Vì vậy, biểu diễn lại vở kịch mà không xin phép chính là hành vi xâm phạm quyền tác giả. Dù bạn giữ nguyên nội dung hay chỉ “mượn ý tưởng”, hành động đó vẫn cần được chủ sở hữu bản quyền chấp thuận.

Tuy nhiên, có những trường hợp không cần thiết phải xin phép:

• Nếu vở kịch đã hết thời hạn bảo hộ (50 năm sau khi tác giả qua đời), tác phẩm trở thành tài sản công cộng, bạn không cần xin phép nhưng vẫn phải ghi rõ tên tác giả và không được xuyên tạc nội dung.
  
• Nếu bạn biểu diễn phi thương mại (chỉ phục vụ học tập, nghiên cứu, không thu phí, không ghi hình phát hành), có thể được miễn xin phép nhưng phải ghi nguồn và tôn trọng tác phẩm gốc.

Ví dụ: Một nhóm học sinh dựng lại vở Romeo và Juliet để thi văn nghệ trường học nếu không bán vé, không thu lợi, chỉ biểu diễn nội bộ thì có thể không cần xin phép, nhưng nếu đăng tải lên mạng xã hội hoặc trình diễn thu vé, đó sẽ là biểu diễn công cộng và phải được chủ sở hữu quyền cho phép.

Cần xin phép ai khi muốn biểu diễn lại vở kịch?

Để biểu diễn hợp pháp, người tổ chức cần xin phép chủ sở hữu quyền tác giả. Cụ thể, bạn có thể liên hệ với các đối tượng sau:

• Tác giả của kịch bản (nếu còn sống);
  
  
• Người thừa kế hợp pháp của tác giả;
  
  
• Tổ chức, nhà hát hoặc đơn vị nắm giữ bản quyền (nếu tác giả đã chuyển nhượng quyền);
  
  
• Hoặc Trung tâm quyền tác giả sân khấu Việt Nam (VCPAA) – nơi được ủy quyền đại diện cho nhiều tác giả và đơn vị sân khấu.

Hồ sơ xin phép biểu diễn lại vở kịch thường bao gồm:

• Tên tác phẩm, tên tác giả, kịch bản dự kiến biểu diễn;
  
• Phạm vi, thời gian, địa điểm biểu diễn;
  
• Mục đích sử dụng (biểu diễn thương mại hay phi thương mại);
  
• Thỏa thuận mức nhuận bút, thù lao hoặc phí bản quyền;

• Cam kết không sửa đổi, xuyên tạc tác phẩm gốc.

Việc xin phép nên được thực hiện bằng văn bản (hợp đồng, giấy phép, email xác nhận…) để có căn cứ pháp lý nếu xảy ra tranh chấp sau này.

Rủi ro khi biểu diễn lại vở kịch mà không xin phép

Rất nhiều nhóm kịch nghiệp dư, sinh viên hoặc nhà tổ chức biểu diễn cho rằng “chỉ diễn vui, không thu tiền” thì không sao. Nhưng thực tế, hành vi biểu diễn lại vở kịch mà chưa xin phép vẫn có thể bị coi là xâm phạm quyền tác giả theo Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2022.

Các rủi ro có thể gặp phải nếu biển diễn lại vở kịch mà không xin phép bao gồm:

• Bị xử phạt hành chính: Theo Nghị định 131/2013/NĐ-CP, hành vi sử dụng, biểu diễn tác phẩm mà không được phép có thể bị phạt từ 15 – 35 triệu đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn bị: buộc dừng biểu diễn hoặc gỡ bỏ video, clip vi phạm; buộc xin lỗi, cải chính công khai; buộc nộp lại toàn bộ doanh thu thu được từ việc biểu diễn.
  
  
• Bị khởi kiện dân sự: Chủ sở hữu quyền tác giả có thể khởi kiện ra tòa yêu cầu bồi thường thiệt hại (bao gồm tổn thất vật chất và tinh thần). Một số trường hợp còn bị yêu cầu bồi thường gấp nhiều lần phí bản quyền nếu cố tình vi phạm.
  
  
• Tổn hại uy tín và danh dự: Ngoài thiệt hại pháp lý, việc bị phát hiện “biểu diễn chui”, “dựng lậu kịch bản nổi tiếng” có thể khiến đơn vị biểu diễn bị mất uy tín, ảnh hưởng đến hình ảnh cá nhân, đoàn kịch và cơ hội hợp tác trong tương lai.

Trên đây là toàn bộ câu trả lời cho Biểu diễn lại vở kịch có cần xin phép không mà VCD chia sẻ tới bạn. Trước khi tái dựng hay biểu diễn lại bất kỳ tác phẩm sân khấu nào, hãy kiểm tra thời hạn bảo hộ và xin phép chủ sở hữu quyền tác giả để đảm bảo mọi hoạt động đều hợp pháp và minh bạch.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp