Chia sẻ ebook miễn phí trên mạng có vi phạm bản quyền tác giả không?

Thói quen tải và chia sẻ ebook miễn phí trên mạng xã hội, diễn đàn, hoặc Google Drive đã trở nên quá quen thuộc với nhiều người yêu sách. Tuy nhiên, hành động tưởng chừng vô hại này lại tiềm ẩn nguy cơ vi phạm nghiêm trọng quyền tác giả. Vậy chia sẻ ebook miễn phí có vi phạm bản quyền không? Cùng VCD tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Ebook là gì?

Ebook (viết tắt của electronic book – sách điện tử) là hình thức sách được xuất bản dưới dạng số hóa và tồn tại dưới dạng tệp tin điện tử (file số). Người đọc có thể sử dụng ebook thông qua các thiết bị cá nhân như máy tính, điện thoại thông minh, máy tính bảng hoặc máy đọc sách chuyên dụng.

Khác với sách in truyền thống, ebook được phát hành và phân phối trên môi trường Internet, cho phép người dùng mua, tải và đọc ngay trên thiết bị của mình dù đang kết nối hoặc không có kết nối mạng. Các định dạng phổ biến của ebook bao gồm EPUB, PDF, MOBI, AZW, TXT…, được thiết kế để ngăn chỉnh sửa nội dung nhưng vẫn cho phép người đọc tùy chỉnh giao diện hiển thị như cỡ chữ, kiểu chữ, khổ ngang – dọc, tương thích với nhiều kích thước màn hình khác nhau.

Nhờ sự tiện lợi, ebook ngày càng được ưa chuộng bởi có thể tiết kiệm không gian lưu trữ, giá thành thấp hơn sách giấy, dễ dàng mua sắm trực tuyến và thuận tiện mang theo khi di chuyển.

Theo Luật Sở hữu trí tuệ 2022, ebook vẫn được xem là một tác phẩm văn học dưới dạng điện tử, do đó được pháp luật bảo hộ quyền tác giả tương tự như sách in truyền thống. Điều này đồng nghĩa với việc ebook được bảo vệ như sách in truyền thống, bao gồm cả quyền nhân thân (đặt tên, đứng tên, bảo vệ sự toàn vẹn tác phẩm) và quyền tài sản (sao chép, phân phối, truyền đạt, công bố tác phẩm…).

Chia sẻ ebook miễn phí trên mạng có vi phạm quyền tác giả không?

Mỗi tác phẩm, dù là ebook, phim, nhạc hay hình ảnh, đều là kết quả lao động sáng tạo và trí tuệ của tác giả. Vì vậy, việc tự ý sao chép, đăng tải hoặc phát tán khi chưa được phép chính là vi phạm.

Theo Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, chủ sở hữu quyền tác giả có độc quyền cho phép người khác thực hiện các hành vi như sao chép, phân phối, truyền đạt tác phẩm tới công chúng. Vì vậy, hành vi chia sẻ ebook miễn phí trên mạng được xem là vi phạm bản quyền nếu:

• Ebook đó vẫn còn thời hạn bảo hộ bản, tức là trong suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời (theo quy định tại Điều 27 Luật SHTT 2022);

• Người chia sẻ không được phép của tác giả hoặc nhà xuất bản;

• Ebook được sao chép, tải lên mạng xã hội, website, diễn đàn hoặc lưu trữ công khai (như Google Drive, Zalo, Telegram…).

Ví dụ: Tải ebook có phí từ Tiki hoặc Waka rồi đăng lại công khai để mọi người tải về. Hành vi này được xem là xâm phạm quyền sao chép và phân phối tác phẩm, dù bạn không thu tiền.

Ngược lại, trường hợp chia sẻ ebook được xem là hợp pháp gồm:

• Ebook được tác giả công bố miễn phí kèm thông báo rõ ràng về quyền chia sẻ (Ví dụ phát hành dưới giấy phép mở như Creative Commons).

• Ebook đã hết thời hạn bảo hộ bản quyền, tức là tác phẩm thuộc về miền công cộng (public domain).

• Bạn chỉ chia sẻ đường link dẫn đến trang phát hành hợp pháp (như Tiki, Waka, Google Books, hoặc website của tác giả), chứ không đăng tải bản sao của ebook.

Hậu quả pháp lý khi chia sẻ ebook vi phạm bản quyền

Việc chia sẻ ebook vi phạm bản quyền không chỉ là hành vi “chia sẻ cho vui” như nhiều người vẫn nghĩ, mà thực chất là xâm phạm quyền tác giả. Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, người thực hiện hành vi có thể bị xử lý theo các cấp độ khác nhau.

Theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP, mức phạt hành chính với hành vi xâm phạm quyền tác giả như sau:

• Hành vi xâm phạm quyền phân phối tác phẩm: Phạt tiền từ 10 – 30 triệu đồng, buộc gỡ bỏ bản sao ebook vi phạm hoặc tiêu hủy tang vật vi phạm.

• Hành vi xâm phạm quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng (đăng tải, chia sẻ ebook trên mạng): Phạt tiền từ 15 – 30 triệu đồng, buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm.

• Hành vi sao chép trái phép tác phẩm: Phạt tiền từ 15 – 35 triệu đồng, đồng thời buộc gỡ bỏ hoặc tiêu hủy các bản sao trái phép.

Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn có thể bị buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm, xin lỗi công khai và bồi thường thiệt hại dân sự… nếu gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của tác giả hoặc nhà xuất bản.

Như vậy, dù xuất phát từ mục đích chia sẻ, học tập hay giải trí, thì việc đăng tải hoặc lan truyền các ebook có bản quyền mà không được phép đều tiềm ẩn rủi ro pháp lý đáng kể. Cách tốt nhất để tránh vi phạm là chỉ đọc và chia sẻ ebook từ nguồn hợp pháp, tôn trọng công sức sáng tạo của tác giả, đồng thời góp phần xây dựng môi trường tri thức minh bạch, tôn trọng bản quyền.

Trên đây là bài viết “Chia sẻ ebook miễn phí trên mạng có vi phạm bản quyền tác giả không?” được VCD chia sẻ nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về hậu quả pháp lý và cách sử dụng ebook hợp pháp.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp