Hướng dẫn đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật

Trong thời đại sáng tạo nội dung bùng nổ, tạo hình nhân vật ngày càng xuất hiện nhiều trong phim ảnh, truyện tranh, game, mascot thương hiệu, quảng cáo và truyền thông. Tuy nhiên, điều này cũng kéo theo không ít rủi ro về sao chép, đạo nhái, chiếm đoạt ý tưởng, đặc biệt khi tác phẩm chưa có cơ sở pháp lý bảo hộ. Vì thế, đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật trở thành bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tác giả và chủ sở hữu. Bài viết này, VCD sẽ hướng dẫn chi tiết cách đăng ký tạo hình nhân vật.

Tạo hình nhân vật là gì?

Tạo hình nhân vật là phần thể hiện hình dáng, màu sắc, phong cách, trang phục, biểu cảm, tỷ lệ hình thể, tính cách qua tạo hình… của một nhân vật được sáng tạo bởi cá nhân hoặc tổ chức.

Tạo hình này có thể xuất hiện dưới nhiều dạng:

• Nhân vật hoạt hình

• Nhân vật truyện tranh (manga, comic)

• Nhân vật game

• Mascot thương hiệu

• Nhân vật trong phim, TVC quảng cáo

• Mô hình 2D, 3D

• Bản vẽ tay, bản phác thảo, file thiết kế

Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, tạo hình nhân vật được xếp vào nhóm tác phẩm mỹ thuật, tác phẩm tạo hình và được tự động bảo hộ quyền tác giả ngay khi được sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Tuy nhiên, để bảo vệ nhân vật một cách mạnh mẽ và có giá trị pháp lý rõ ràng, đăng ký bản quyền là việc đặc biệt quan trọng.

Tại sao phải đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật?

Mặc dù pháp luật không bắt buộc phải đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật, nhưng thực tế cho thấy việc này mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực:

• Khẳng định quyền sở hữu hợp pháp: Giấy chứng nhận bản quyền là bằng chứng pháp lý mạnh mẽ nhất chứng minh nhân vật thuộc về bạn. Điều này rất cần thiết khi xảy ra tranh chấp hoặc bị sao chép trái phép.

• Ngăn chặn hành vi đạo nhái – chiếm dụng: Khi nhân vật được đăng ký, bất kỳ cá nhân hoặc doanh nghiệp nào sử dụng hình ảnh nhân vật mà chưa được phép đều có thể bị xử lý theo pháp luật.

• Tăng giá trị thương mại của nhân vật: Nhân vật đã được đăng ký bản quyền có thể được khai thác vào nhiều mục đích như sản xuất merchandise; quảng cáo, marketing; phát triển game, animation, phim; cấp phép sử dụng thương hiệu. Điều này giúp nhân vật trở thành tài sản trí tuệ có giá trị cao.

• Thuận lợi khi xử lý vi phạm: Khi có giấy chứng nhận, bạn chỉ cần gửi yêu cầu xử lý hoặc khiếu nại đến cơ quan chức năng. Việc chứng minh quyền sở hữu gần như tuyệt đối.

Hồ sơ cần thiết để đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật

Một hồ sơ đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật đầy đủ gồm những giấy tờ sau:

• Tờ khai đăng ký quyền tác giả: Theo mẫu của Cục Bản quyền tác giả (ghi rõ thông tin tác phẩm, tác giả, chủ sở hữu).

• Bản sao tạo hình nhân vật: 02 bản in màu kích thước A4; hình nhân vật rõ nét, đầy đủ các góc; nếu nhân vật 3D, nên bổ sung ảnh từ nhiều góc độ.

• Giấy cam đoan của tác giả: Khẳng định tác phẩm là do tác giả tự sáng tạo, không sao chép bất kỳ nguồn nào.

• CMND/CCCD của tác giả và chủ sở hữu. Nếu chủ sở hữu là tổ chức cần bản sao Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

• Tài liệu chứng minh quyền sở hữu (Chỉ cần khi tác giả và chủ sở hữu khác nhau): Hợp đồng thuê thiết kế; hợp đồng giao việc; quyết định phân công nhiệm vụ; văn bản chuyển giao quyền tác giả

• Văn bản đồng thuận của đồng tác giả (trường hợp nếu tác phẩm do nhiều người cùng sáng tạo).

Hướng dẫn A-Z cách đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật

Quy trình đăng ký bản quyền cho tạo hình nhân vật đơn giản, gồm 3 bước chính:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ

Một bộ hồ sơ đầy đủ và rõ ràng sẽ giúp hạn chế tối đa rủi ro bị yêu cầu bổ sung.

• Thu thập đầy đủ giấy tờ theo mục 3

• In 02 bản tạo hình nhân vật màu trên giấy A4

• Kiểm tra tính chính xác của thông tin trước khi nộp

Bước 2: Nộp hồ sơ tại Cục Bản quyền tác giả

Bạn có thể lựa chọn 1 trong 3 phương thức để nộp hồ sơ đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật:

• Nộp trực tiếp tại Cục Bản quyền tác giả (Hà Nội)

• Nộp tại văn phòng đại diện ở Đà Nẵng hoặc TP.HCM

• Nộp qua đường bưu điện

Sau khi tiếp nhận, Cục sẽ cấp giấy biên nhận và ghi ngày nộp hồ sơ để theo dõi tiến trình.

Bước 3: Cục tiến hành thẩm định và cấp Giấy chứng nhận

• Nếu hồ sơ hợp lệ sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.

• Nếu hồ sơ chưa hợp lệ sẽ yêu cầu bổ sung hoặc chỉnh sửa.

Theo Điều 52 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, thời gian cấp giấy chứng nhận là 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Tuy nhiên, thực tế thời gian nhận giấy chứng nhận có thể kéo dài 20–25 ngày.

Lưu ý quan trọng khi đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật

Khi thực hiện thủ tục đăng ký bản quyền cho tạo hình nhân vật, bạn cần ghi nhớ một số điểm quan trọng sau để tránh phát sinh sai sót hoặc kéo dài thời gian xử lý hồ sơ:

• Thành phần hồ sơ không phải lúc nào cũng giống nhau. Nếu nhân vật không phải do bạn tự thiết kế mà được giao theo nhiệm vụ công ty, hoặc sáng tạo theo đơn đặt hàng của khách hàng, bạn phải bổ sung thêm tài liệu chứng minh quyền sở hữu đối với tác phẩm. Các giấy tờ này có thể bao gồm: hợp đồng thiết kế, văn bản giao việc, biên bản xác nhận quá trình sáng tác… để đảm bảo đủ căn cứ pháp lý.

• Phần mô tả trong Tờ khai phải thống nhất với mẫu nhân vật. Ở Tờ khai đăng ký, cơ quan chức năng yêu cầu mô tả rõ đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc và phong cách của tạo hình nhân vật. Vì vậy, bạn cần mô tả chi tiết và chính xác, tránh việc thông tin trong Tờ khai lệch so với mẫu kèm theo – điều này có thể khiến hồ sơ bị yêu cầu bổ sung.

• Theo dõi hồ sơ xuyên suốt quá trình xử lý. Cục Bản quyền có thể yêu cầu chỉnh sửa, giải trình hoặc bổ sung tài liệu. Việc cập nhật thông tin liên tục sẽ giúp bạn xử lý nhanh chóng, hạn chế nguy cơ hồ sơ bị từ chối và phải nộp lại từ đầu, làm tốn thêm thời gian và chi phí không cần thiết.

Trên đây là toàn bộ hướng dẫn đăng ký bản quyền tạo hình nhân vật giúp bạn hiểu rõ quy trình, hồ sơ và những lưu ý quan trọng cần nắm trước khi nộp đơn. Việc đăng ký bản quyền không chỉ bảo vệ tác phẩm sáng tạo khỏi nguy cơ sao chép trái phép mà còn khẳng định quyền sở hữu hợp pháp của bạn đối với nhân vật đã dày công xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

Trân trọng,