Việc xuất bản sách nước ngoài tại Việt Nam đang ngày càng trở nên phổ biến, mở ra nhiều cơ hội cho các tác giả, nhà xuất bản và độc giả. Để có thể xuất bản một tác phẩm nước ngoài, các nhà xuất bản cần hiểu rõ về việc mua bản quyền, các yêu cầu pháp lý và quy trình nhập khẩu xuất bản phẩm. Hiểu rõ những điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của tác giả mà còn đảm bảo chất lượng và tính hợp pháp của các ấn phẩm được phát hành. Bài viết “Làm thế nào để được xuất bản sách nước ngoài?” của VCD dưới đây sẽ giúp bạn.
1. Bản quyền sách nước ngoài
Sách là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học có nhiều chủ đề từ kiến thức, kinh nghiệm sống, cảm xúc con người, tự sự,… Theo đó, sách nước ngoài là những tác phẩm được sáng tạo và trình bày theo ngôn ngữ khác không phải của nước sở tại.
Bản quyền hay còn gọi là quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Sau khi thực hiện mua bản quyền, việc tiếp theo cần làm là công đoạn xuất bản sách đó.
Theo Điều 4 của Luật Xuất bản năm 2012, “Xuất bản là việc tổ chức, khai thác bản thảo, biên tập thành bản mẫu để in và phát hành hoặc phát hành trực tiếp qua các phương tiện điện tử”. Cũng theo Điều 26 của luật này, “Việc xuất bản tác phẩm, tài liệu của tổ chức, cá nhân nước ngoài để kinh doanh tại Việt Nam phải được thực hiện bởi nhà xuất bản Việt Nam”.
Do đó, khi có nhu cầu bán các ấn phẩm nước ngoài, bước đầu tiên mà các nhà xuất bản phải thực hiện là mua bản quyền. Đây được xem là một công đoạn thiết yếu và quan trọng trong hoạt động xuất bản. Sau khi hoàn tất việc mua bản quyền, nhà xuất bản sẽ tiến hành chuyển ngữ và thực hiện các bước tiếp theo trong quy trình xuất bản.
2. Điều kiện để kinh doanh nhập khẩu sách từ nước ngoài về Việt Nam
Theo Điều 38 của Luật Xuất bản năm 2012, tổ chức và cá nhân trong nước, cũng như tổ chức và cá nhân nước ngoài, được phép nhập khẩu xuất bản phẩm vào Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, để hoạt động kinh doanh nhập khẩu xuất bản phẩm, các cơ sở phải có giấy phép do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp. Để được cấp giấy phép, các cơ sở cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Có một trong các loại giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, hoặc giấy chứng nhận đầu tư theo quy định của pháp luật.
- Người đứng đầu cơ sở nhập khẩu phải thường trú tại Việt Nam và có văn bằng từ cơ sở đào tạo chuyên ngành hoặc giấy chứng nhận bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ phát hành xuất bản phẩm do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp.
- Có đội ngũ nhân viên đủ năng lực để thẩm định nội dung sách trong trường hợp kinh doanh nhập khẩu sách.
Ngoài ra, các cơ sở cũng phải tuân thủ các điều kiện được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 14 của Nghị định 195/2013/NĐ-CP.
3. Thực trạng việc xuất bản sách nước ngoài tại Việt Nam
Ngày càng nhiều nhà xuất bản tại Việt Nam chú trọng đến việc mua bản quyền sách, và điều này đã trở thành một cuộc đua giữa các đơn vị để nắm bắt cơ hội, tối ưu hóa chi phí. Thông thường, các nhà xuất bản phải trả cho chủ sở hữu bản quyền nước ngoài từ 6% đến 8% giá bìa của tổng số bản tiêu thụ, với yêu cầu tối thiểu khoảng 2.000 bản. Đối với việc dịch các tác phẩm trong nước ra tiếng nước ngoài, mức phí bản quyền cũng dao động từ 4% đến 12% giá bìa của tổng số lượng in.
Để đáp ứng nhu cầu này, nhiều nhà xuất bản đã thiết lập đội ngũ chuyên trách về bản quyền, tìm kiếm nguồn sách từ các quốc gia có ngành xuất bản phát triển. Họ đặc biệt chú ý đến những tác phẩm đoạt giải thưởng danh giá như Nobel Văn học, Pulitzer, cũng như các tác giả đang nổi bật với danh sách sách bán chạy trên toàn cầu. Tuy nhiên, không ít ấn phẩm nước ngoài sau khi được mua bản quyền lại bị dịch ẩu, dịch sai, hoặc tự ý chỉnh sửa dẫn đến sai lệch nội dung, gây bức xúc trong dư luận. Nhiều nhà xuất bản, nhằm bắt kịp độ nóng của cuốn sách, đã thiếu sự tính toán và chuẩn bị, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng tác phẩm.
Hơn nữa, một số tác phẩm hay, mặc dù cần phải bỏ ra khoản tiền lớn để mua bản quyền và tổ chức sự kiện truyền thông, lại được chuyển ngữ bởi những dịch giả vô danh, ít tên tuổi để giảm chi phí. Điều này không chỉ làm giảm giá sách mà còn ảnh hưởng đến sức mua. Đặc biệt, những cuốn sách có nội dung phức tạp liên quan đến văn hóa, đặc biệt là văn hóa địa phương và bản sắc dân tộc, thường không được truyền tải một cách thành thục từ ngôn ngữ gốc sang tiếng Việt. Tình trạng này đặt ra thách thức lớn cho chất lượng xuất bản và sự phát triển của ngành xuất bản tại Việt Nam.
Trên đây là bài viết “Làm thế nào để được xuất bản sách nước ngoài”mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,
