Trong sự nghiệp đổi mới sâu sắc và toàn diện ở nước ta hiện nay, cùng với sự phát triển chung của xã hội, các giao dịch về các tài sản trí tuệ vô hình ngày càng phát triển đa dạng, phong phú và có một vị trí đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế hiện đại. Một trong những giao dịch phổ biến về quyền sở hữu trí tuệ chính là li-xăng (hay còn gọi là chuyển quyền sử dụng) quyền tác giả, quyền liên quan. Vậy li xăng quyền tác giả, quyền liên quan được hiểu như thế nào và bản chất pháp lý của loại hợp đồng này là gì, tất cả sẽ đều được làm rõ dưới bài viết của chúng tôi.
1. Khái niệm về li-xăng quyền tác giả, quyền liên quan
Li-xăng là một từ có nguồn gốc từ tiếng Latin “Licentia” có nghĩa là sự cho phép, cấp phép hay giấy phép đặc quyền sử dụng một đối tượng nào đó. Phiên âm “li-xăng” được phiên âm từ tiếng Pháp “License”.
Li -xăng được hiểu là việc tổ chức, cá nhân nắm độc quyền sử dụng một đối tượng quyền tác giả, quyền liên quan (Bên chuyển quyền sử dụng – thường được gọi là bên giao) cho phép tổ chức cá nhân tổ chức khác (Bên nhận quyền sử dụng – thường được gọi là Bên nhận) sử dụng đối tượng liên quan đến quyền tác giả, quyền liên quan của mình. Việc cho phép sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan thường được thực hiện thông qua hợp đồng bằng văn bản, trong đó hai bên giao kết xác định rõ về nội dung, mục đích, phạm vi lãnh thổ và thời hạn chuyển giao quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan.
Trong Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam hiện nay, giao dịch trên được đề cập đến dưới thuật ngữ “hợp đồng chuyển quyền sử dụng”, cụ thể tại Điều 47 Khoản 1 quy định: “Chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan là việc chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng có thời hạn một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 3 Điều 19, Điều 20, khoản 3 Điều 29, Điều 30 và Điều 31 của Luật này.” Tuy nhiên trên thực tế và trong một số văn bản pháp luật khác, thuật ngữ “hợp đồng li-xăng” vẫn còn được sử dụng nhiều.
Về đối tượng của hợp đồng, đối tượng của hợp đồng li-xăng quyền tác giả, quyền liên quan thông thường chính là li-xăng quyền tài sản của chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm. Bởi lẽ, quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản, trong đó quyền nhân thân là quyền luôn gắn liền với chủ sở hữu quyền tác giả và không thể chuyển nhượng được trừ quyền đặt tên cho tác phẩm, quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm. Tuy nhiên, quyền đặt tên cho tác phẩm, quyền công bố tác phẩm trên thực tế chỉ có thể thực hiện trong một lần, vì vậy các quyền nhân thân đó không được xem xét để thực hiện chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan. Bên cạnh đó, trong trường hợp tác phẩm chưa được công bố, trước hoặc trong khi giao kết hợp đồng li-xăng, cần phải giao kết cả hợp đồng chuyển nhượng quyền công bố tác phẩm để đảm bảo tốt nhất cho việc khai thác, sử dụng của bên được chuyển quyền.
Như vậy, có thể hiểu li xăng quyền tác giả, quyền liên quan là việc chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan chuyển quyền sử dụng, cho phép cá nhân, tổ chức khác sử dụng có thời hạn một, một số hoặc toàn bộ quyền tài sản theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
2. Những lưu ý khi li-xăng quyền tác giả, quyền liên quan
Thông thường khi tiến hành li xăng quyền tác giả, quyền liên quan, bên chuyển quyền sử dụng và bên nhận quyền sử dụng phải hết sức lưu ý những vấn đề sau nằm bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi tiến hành chuyển nhượng.
- Về giới hạn quyền được phép chuyển quyền sử dụng:
- Tác giả không được chuyển nhượng những quyền nhân thân, bao gồm quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm, quyền được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm không cho người khác xuyên tạc; quyền không cho người khác sửa đổi, cắt xén tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả;
- Người biểu diễn không được chuyển nhượng những quyền nhân thân, bao gồm được giới thiệu tên khi biểu diễn, khi phát hành bản ghi âm, ghi hình, phát sóng cuộc biểu diễn; quyền bảo vệ sự toàn vẹn của hình tượng biểu diễn không cho người khác xuyên tạc; quyền không cho người khác sửa đổi, cắt xén dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của người biểu diễn.
- Về đồng chủ sở hữu, trong trường hợp tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng có đồng chủ sở hữu thì việc chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan phải có sự thoả thuận của tất cả các đồng chủ sở hữu; trong trường hợp có đồng chủ sở hữu nhưng tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng có các phần riêng biệt có thể tách ra sử dụng độc lập thì chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan có thể chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan đối với phần riêng biệt của mình cho tổ chức, cá nhân khác. Đây là vấn đề mà bên chuyển quyền sử dụng và bên nhận quyền sử dụng phải hết sức lưu ý trước khi tiến hành chuyển quyền sử dụng.
- Về việc chuyển quyền sử dụng cho tổ chức, cá nhân khác: tổ chức, cá nhân được chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan có thể chuyển quyền sử dụng cho tổ chức, cá nhân khác nếu được sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan.
Việc hiểu bản chất cũng như những lưu ý khi tiến hành giao dịch li-xăng quyền tác giả, quyền liên quan là điều vô cùng cần thiết. Hi vọng với bài viết “Li xăng quyền tác giả, quyền liên quan” sẽ giúp cung cấp thông tin những khía cạnh pháp lý một cách đầy đủ nhất của giao dịch này cho quý độc giả.
Trân trọng,
