Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ của nhiều quốc gia trên thế giới, nhiếp ảnh gia sẽ là người nắm giữ quyền tác giả đối với tác phẩm nhiếp ảnh do mình chụp, còn họa sĩ sẽ có quyền tác giả đối với các bức tranh do họ vẽ. Tuy nhiên đối với những bức ảnh hay bức tranh chụp/vẽ con người, người mẫu xuất hiện trong bức ảnh/bức tranh có quyền gì đối với bức tranh hoặc bức ảnh đó hay không? Mời các bạn theo dõi bài viết dưới đây của VCD đễ biết thêm thông tin chi tiết.
1. Quyền hình ảnh là gì?
Quyền hình ảnh của cá nhân là quyền nhân thân của cá nhân. Do đó, khi sử dụng hình ảnh của bất cứ ai cũng phải được người đó cho phép và đồng ý. Quyền này được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
- Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.
- Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Do đó, nếu tự ý sử dụng hình ảnh cá nhân, người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.
Người mẫu ảnh hoặc tranh cũng có quyền hình ảnh đối với bức tranh/bức ảnh có mặt họ. Tuy nhiên nếu tác giả của bức ảnh/bức tranh đã có sự đồng ý khi sử dụng hình ảnh của người mẫu thì người mẫu không có quyền sở hữu đối với bức ảnh/bức tranh này.
2. Quyền của người mẫu đối với bức tranh/bức ảnh có mặt họ
Bức ảnh hay bức tranh đều có thể tạo nên mâu thuẫn về quyền tác giả giữa người được chụp và nhiếp ảnh gia, hoặc họa sĩ. Hai bên đều có lập luận đáng tin cậy, vững chắc về việc tại sao mình có quyền đối với bức ảnh, bức tranh, một bên là người tạo nên, bên còn lại là đối tượng chính của bức tranh đó.
Câu trả lời cho việc quyền tác giả thuộc về ai sẽ còn tùy thuộc vào trường hợp hình ảnh cá nhân đã được người đó đồng ý hay chưa, và có trả thù lao cho người làm mẫu hay không.
Một họa sĩ dành hàng giờ để vẽ một người tạo dáng chuyên nghiệp được thuê để tạo dáng, đứng im trong nhiều giờ đồng hồ liên tục. Trong trường hợp này thì hiển nhiên quyền đối với bức tranh tạo nên sẽ thuộc về họa sĩ chứ không phải đối tượng của bức tranh.
Tương tự như vậy, quyền đối với bức ảnh sẽ thuộc về nhiếp ảnh gia chứ không phải người được chụp. Dẫu vậy, việc nhiếp ảnh gia đó có quyền chụp ảnh người bị chụp không lại là một vấn đề khác. Nếu tranh ảnh được vẽ, chụp mà không có sự xin phép của đối tượng được chụp có thể dẫn đến các vụ kiện từ chính người bị chụp, được vẽ do họ đã bị xâm phạm quyền riêng tư, xúc phạm danh dự (nếu có)…
Theo đó, quyền đối với các bức ảnh/bức tranh rõ ràng thuộc về người chụp ảnh/họa sĩ trong trường hợp không có mâu thuẫn về bản chất nào khác. Nếu đối tượng được chụp ảnh sử dụng ảnh mà không xin phép, họ đã thực hiện hành vi xâm phạm quyền tác giả của nhiếp ảnh gia.
Trên đây là bài viết “Người mẫu của một bức tranh/bức ảnh có quyền đối với bức tranh, bức ảnh có mặt họ hay không?”. Chúng tôi hy vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,
