Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, việc scan tài liệu đã trở thành một phương thức phổ biến để lưu trữ và chia sẻ thông tin. Tuy nhiên, hành động này cũng dấy lên nhiều câu hỏi về mặt pháp lý, đặc biệt là liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ. Vậy, scan có được xem là hành vi sao chép tác phẩm của người khác hay không? Hãy theo dõi bài viết của VCD dưới đây.
1. Bản scan là gì?
Scan là một từ tiếng anh thông dụng được hiểu là quét hoặc đọc để chuyển các dữ liệu trên giấy tờ, tài liệu, hình ảnh trên giấy thành dữ liệu, file lưu trữ trên máy tính, điện thoại thông qua một chiếc máy scan, máy in có tính năng scan hoặc qua ứng dụng scan trên điện thoại.
Bản scan chuyển đổi tài liệu giấy thành định dạng số, giúp dễ dàng lưu trữ và truy cập thông tin từ máy tính hoặc thiết bị điện tử khác. Bản scan có thể được lưu trữ dưới nhiều định dạng khác nhau như: PDF, JPEG, TIFF hoặc PNG tùy thuộc vào mục đích sử dụng và yêu cầu của người dùng.
Tuy nhiên, hiện nay Luật giao dịch điện tử 2023 và các văn bản pháp luật liên quan không có định nghĩa cụ thể như thế nào về bản scan. Trên thực tế bản scan được xem là bản sao điện tử của các loại giấy tờ, tài liệu đã được scan qua. Bản scan thường dùng với mục đích số hóa văn bản, tài liệu để lưu trữ trong các cơ sở dữ liệu máy tính.
2. Scan có được xem là hành vi sao chép tác phẩm của người khác?
Căn cứ vào các khoản 3 và 4 Điều 3 của Nghị định 17/2023/NĐ-CP, “định hình” được hiểu là sự biểu hiện của tác phẩm thông qua chữ viết, ký tự, đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc, âm thanh, hình ảnh hoặc tái hiện âm thanh, hình ảnh dưới dạng vật chất, từ đó có thể nhận biết, sao chép hoặc truyền đạt. Bản gốc của tác phẩm là phiên bản tồn tại dưới dạng vật chất, nơi việc sáng tạo tác phẩm được định hình lần đầu. Bản sao của tác phẩm là bản sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi năm 2022 cũng quy định rằng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình đã được công bố là những tác phẩm đã được phát hành với sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả và các quyền liên quan, nhằm phổ biến đến công chúng dưới bất kỳ hình thức nào với số lượng hợp lý. Hành vi sao chép được hiểu là việc tạo ra bản sao của toàn bộ hoặc một phần tác phẩm hoặc bản ghi âm, ghi hình bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
Do đó, bản sao của tác phẩm có thể hiểu là bản sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện nào. Việc scan tài liệu thực chất là tạo ra một bản sao của tác phẩm gốc. Vì vậy, hành động này được xem là vi phạm quyền sao chép tác phẩm của người khác theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
3. Scan tác phẩm có phải xin phép tác giả không?
Tác giả có quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm của mình. Quyền sao chép tác phẩm là một trong những quyền tài sản mà tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả có quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện, theo quy định tại khoản 1 Điều 20 của Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành. Cụ thể, các quyền này bao gồm:
- Tạo ra tác phẩm phái sinh
- Biểu diễn tác phẩm trước công chúng
- Sao chép tác phẩm
- Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm
- Truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua các phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, hoặc mạng thông tin điện tử
- Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính
Tất cả tổ chức và cá nhân khi khai thác hoặc sử dụng một phần hoặc toàn bộ các quyền trên cần phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao cùng các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả. Hành vi sao chép tác phẩm mà không có sự cho phép của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả được coi là vi phạm bản quyền theo khoản 6 Điều 28 của Luật Sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, có một số trường hợp cho phép sao chép tác phẩm mà không cần xin phép hoặc trả tiền nhuận bút, cụ thể được quy định tại điểm a, đ khoản 1 Điều 25 của Luật Sở hữu trí tuệ, bao gồm:
- Tự sao chép một bản cho mục đích nghiên cứu khoa học hoặc giảng dạy cá nhân
- Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu
Lưu ý rằng quy định này không áp dụng đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình và chương trình máy tính. Khi sao chép tác phẩm, cần tôn trọng tác giả và quyền tác giả; thông tin về nguồn gốc xuất xứ và tác giả phải được ghi rõ.
Như vậy, việc scan tài liệu cũng là một hình thức sao chép tác phẩm. Tùy vào mục đích sao chép, tổ chức hoặc cá nhân có thể cần xin phép và trả tiền nhuận bút cho tác giả hoặc không.
Trên đây là bài viết “Scan có được xem là hành vi sao chép tác phẩm của người khác?”mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,
