Sử dụng beat từ bài hát của người khác có vi phạm bản quyền không?

Trào lưu cover, remix hay làm video ngắn với nhạc nền “bắt tai” đang phủ sóng khắp các kênh mạng xã hội: TikTok, YouTube, Facebook. Nhưng giữa vô vàn bản phối hấp dẫn ấy, ít ai biết rằng chỉ cần dùng lại beat của người khác mà không xin phép, bạn đã có thể vi phạm bản quyền âm nhạc. Vậy Sử dụng beat từ bài hát của người khác có vi phạm bản quyền không, cùng VCD tìm hiểu nhé!

Beat là gì? Ai là người sở hữu bản quyền beat?

“Beat nhạc” được hiểu là phần nhạc nền hoặc bản phối không có lời, đóng vai trò khung sườn, tạo nên cảm xúc và nhịp điệu cho toàn bộ bài hát. Trong quá trình sản xuất âm nhạc, beat thường được các nhạc sĩ phối khí, nhà sản xuất âm nhạc (producer) hoặc hãng thu âm tạo ra, nhằm làm nền cho ca sĩ, rapper hoặc những người sáng tạo nội dung sử dụng để hát, đọc rap, remix hay dựng video. Có thể nói, dù không chứa ca từ, nhưng beat chính là “linh hồn” góp phần định hình phong cách, màu sắc và sức hút của một tác phẩm âm nhạc.

Không chỉ mang giá trị nghệ thuật, beat còn là tài sản trí tuệ có giá trị kinh tế. Trong nhiều trường hợp, một bản beat có thể được bán, cấp phép sử dụng hoặc chuyển nhượng với mức giá rất cao, đặc biệt khi nó được sáng tạo bởi những nhà sản xuất âm nhạc nổi tiếng. Vì vậy, beat không đơn thuần là “nhạc nền để hát” mà còn là một sản phẩm sáng tạo độc lập, được pháp luật bảo hộ tương tự như ca từ hay giai điệu của bài hát.

Theo Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, tác phẩm âm nhạc được bảo hộ bao gồm phần hòa âm, phối khí, nhạc đệm, beat và giai điệu. Quy định này khẳng định rằng, mỗi yếu tố trong một bài hát dù là lời ca, giai điệu hay phần beat đều được coi là một phần của tác phẩm âm nhạc gốc và có thể được bảo hộ độc lập nếu đáp ứng điều kiện sáng tạo.

Điều đó cũng có nghĩa, người tạo ra beat chính là chủ sở hữu quyền tác giả đối với phần nhạc đó, trừ khi họ đã chuyển nhượng hoặc ký hợp đồng chuyển giao quyền sở hữu cho một bên khác như công ty thu âm, ca sĩ hoặc đơn vị sản xuất. Trong trường hợp đó, quyền sử dụng, khai thác và cho phép người khác sử dụng beat sẽ do bên nhận quyền quyết định.

Tóm lại, beat không chỉ là một phần của âm nhạc mà còn là tác phẩm được bảo hộ bản quyền đầy đủ, có giá trị pháp lý, nghệ thuật và thương mại. Việc hiểu rõ bản chất này giúp người sáng tạo nội dung, nghệ sĩ hoặc doanh nghiệp sử dụng âm nhạc biết cách tôn trọng quyền sở hữu trí tuệvà tránh các rủi ro vi phạm bản quyền trong quá trình khai thác.

Sử dụng beat từ bài hát của người khác có vi phạm bản quyền không?

Dù chỉ là vài chục giây nhạc nền, phần beat đó vẫn được xem là một tác phẩm âm nhạc độc lập được pháp luật bảo hộ. Do đó, việc sử dụng lại beat mà không xin phép chủ sở hữu chính là xâm phạm quyền tác giả, hành vi có thể bị xử lý theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.

Theo Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, chủ sở hữu tác phẩm âm nhạc có toàn quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện các hành vi như:

• Sao chép, phân phối, hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng (ví dụ: phát hành, đăng tải trên mạng xã hội, YouTube…);

• Làm tác phẩm phái sinh (như remix, phối lại, thêm lời mới, hoặc sử dụng beat gốc cho bản cover).

Như vậy, nếu bạn lấy beat từ bài hát của người khác để thu âm, remix, hát cover, hoặc dùng trong video quảng cáo mà không xin phép, bạn đã xâm phạm quyền tài sản của tác giả hoặc đơn vị sở hữu beat. Ngay cả khi bạn ghi rõ nguồn hoặc “chỉ dùng cho vui”, hành vi đó vẫn có thể bị xem là vi phạm, bởi bản quyền không phụ thuộc vào mục đích thương mại hay phi thương mại, chỉ cần sử dụng trái phép là đã vi phạm.

Nếu bạn vi phạm bản quyền khi dùng beat từ bài hát của người khác, có thể phải đối mặt với các hình thức xử lý sau:

• Xử phạt hành chính: Theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP, hành vi xâm phạm quyền tác giả có thể bị phạt tiền từ 10 – 30 triệu đồng; buộc gỡ bỏ video, bài đăng chứa beat vi phạm; buộc tiêu hủy tang vật vi phạm (đĩa, file nhạc…).

• Bị gỡ video, chặn kiếm tiền hoặc khóa tài khoản: Các nền tảng như YouTube, Facebook, TikTok đều có hệ thống Content ID tự động phát hiện beat bản quyền. Khi bị phát hiện, video có thể bị gỡ bỏ hoặc tắt kiếm tiền; nhận cảnh cáo bản quyền; tài khoản có thể bị xóa nếu vi phạm nhiều lần.

• Trách nhiệm dân sự và hình sự: Trong trường hợp nghiêm trọng, chủ sở hữu beat có quyền khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại (chi phí cấp phép, thiệt hại uy tín…). Nếu hành vi có yếu tố thương mại hoặc gây thiệt hại lớn, bạn có thể bị xử lý hình sự theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt lên đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 3 năm.

Các trường hợp sử dụng beat mà không bị coi là vi phạm bản quyền

Trong một số trường hợp, việc sử dụng beat từ bài hát của người khác không bị xem là hành vi vi phạm bản quyền, miễn là người sử dụng tuân thủ đúng quy định của pháp luật về quyền tác giả. Dưới đây là một số ngoại lệ hợp pháp được pháp luật cho phép:

• Có sự cho phép của chủ sở hữu: Bạn có thể mua bản quyền beat hoặc xin cấp phép sử dụng từ chủ sở hữu. Ký hợp đồng sử dụng beat trong phạm vi cho phép (Ví dụ: Chỉ dùng để livestream, không đi diễn).

• Sử dụng beat miễn phí: Một số beat có thể được chia sẻ dưới dạng “free beat” hoặc thuộc miền công cộng (public domain), nghĩa là ai cũng có thể dùng mà không cần xin phép. Tuy nhiên, bạn cần kiểm tra kỹ điều khoản sử dụng: Nhiều producer cho phép dùng miễn phí nhưng không được thương mại hóa (Ví dụ: Không đăng YouTube bật kiếm tiền).

• Sử dụng beat cho mục đích nghiên cứu, giảng dạy, hoặc bình luận: Theo Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ 2022, việc trích dẫn hợp lý tác phẩm đã công bố cho mục đích phi thương mại (giảng dạy, bình luận, nghiên cứu…) không bị coi là vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, bạn vẫn cần ghi rõ nguồn gốc và không làm ảnh hưởng đến quyền khai thác của chủ sở hữu.

Trên đây là bài viết về “Sử dụng beat từ bài hát của người khác có vi phạm bản quyền không?” mà VCD chia sẻ đến bạn. Hy vọng, tôn trọng bản quyền không chỉ giúp bạn bảo vệ uy tín cá nhân và thương hiệu, mà còn góp phần xây dựng một môi trường sáng tạo âm nhạc lành mạnh, chuyên nghiệp và công bằng cho tất cả mọi người.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp