Theo thời gian, mỗi tác phẩm đều có “vòng đời” bảo hộ nhất định theo quy định của pháp luật về quyền tác giả. Khi thời hạn bảo hộ này chấm dứt, quyền tài sản của tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm cũng không còn được pháp luật bảo vệ, và tác phẩm sẽ thuộc về công chúng. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có nhiều trường hợp đặt ra câu hỏi: liệu tác phẩm đã hết thời hạn bảo hộ có thể được đăng ký lại để tiếp tục được bảo vệ hay không? Bài viết của VCD dưới đây sẽ giúp bạn.
1. Quy định về thời hạn bảo hộ quyền tác giả.
Theo Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành thì quyền tác giả có thể được hiểu là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu, bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
Điều 27 Luật Sở hữu trí tuệ, thời hạn bảo hộ quyền tác giả được quy định chi tiết như sau:
- Trước hết, thời hạn bảo hộ quyền nhân thân sẽ là vô thời hạn trừ quyền được công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm.
- Khi đó thời hạn bảo hộ quyền công bố này sẽ giống với quyền tài sản với từng loại hình thời hạn bảo hộ sẽ khác sau, cụ thể:
- Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm khuyết danh có thời hạn bảo hộ là 75 năm, kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu tiên;
- Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng chưa được công bố trong thời hạn 25 năm, kể từ khi tác phẩm được định hình thì thời hạn bảo hộ là 100 năm, kể từ khi tác phẩm được định hình;
- Trường hợp tác phẩm khuyết danh, khi các thông tin về tác giả xuất hiện hoặc tác phẩm không thuộc loại hình nêu trên thì thời hạn bảo hộ được tính là suốt cuộc đời tác giả và 50 năm tiếp theo năm tác giả chết; trường hợp tác phẩm có đồng tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ năm mươi sau năm đồng tác giả cuối cùng chết.
Lưu ý: Thời hạn bảo hộ này chấm dứt vào thời điểm 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm chấm dứt thời hạn bảo hộ quyền tác giả.
Các quyền tài sản do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền trên phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.
2. Tác phẩm hết thời hạn bảo hộ có được tái đăng ký hay không?
Theo phân tích ở trên, thời hạn bảo hộ quyền tác giả được chia thành hai nhóm: quyền nhân thân và quyền tài sản. Trong đó, một số quyền nhân thân như quyền đặt tên, quyền đứng tên, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm… được bảo hộ vô thời hạn. Ngược lại, quyền tài sản tức là quyền khai thác, sao chép, phân phối, truyền đạt tác phẩm chỉ được bảo hộ trong một khoảng thời gian nhất định tùy theo loại hình tác phẩm (thông thường là suốt đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời).
Khi thời hạn bảo hộ quyền tài sản đã hết, tác phẩm sẽ thuộc về công chúng. Điều này có nghĩa là bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cũng có thể khai thác, sử dụng tác phẩm đó mà không cần xin phép hoặc trả thù lao cho tác giả hay chủ sở hữu trước đây, miễn là vẫn tôn trọng quyền nhân thân (không xuyên tạc, cắt xén, làm sai lệch nội dung hoặc nguồn gốc tác phẩm).
Do đó, tác phẩm đã hết thời hạn bảo hộ không thể được tái đăng ký bản quyền. Bởi việc đăng ký chỉ nhằm ghi nhận quyền đang còn hiệu lực, trong khi đối với tác phẩm thuộc về công chúng, quyền tài sản của tác giả hoặc chủ sở hữu đã chấm dứt. Việc tái đăng ký, nếu có, sẽ không có giá trị pháp lý và không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp nhận.
Tuy nhiên, nếu cá nhân hoặc tổ chức có sự sáng tạo, chỉnh sửa, phát triển thêm từ tác phẩm đã thuộc về công chúng (ví dụ: dịch, cải biên, chuyển thể, minh họa lại…), thì phần tác phẩm phái sinh mới có thể được đăng ký bản quyền riêng. Trong trường hợp này, quyền bảo hộ chỉ áp dụng cho phần sáng tạo mới chứ không bao gồm nội dung gốc vốn đã thuộc về công chúng.
Về bản chất, đăng ký bản quyền là một thủ tục hành chính nhằm ghi nhận quyền đã tồn tại, chứ không phải là căn cứ tạo ra quyền. Do đó, việc tái đăng ký tác phẩm đã hết thời hạn bảo hộ là không có cơ sở pháp lý. Đồng thời, Cục Bản quyền tác giả chỉ có thể cấp Giấy chứng nhận khi quyền của tác giả hoặc chủ sở hữu vẫn đang còn hiệu lực. Một khi tác phẩm đã thuộc phạm vi công cộng, mọi quyền tài sản đều đã chấm dứt, nên việc tái đăng ký sẽ không được chấp thuận.
Trên đây là bài viết “Tác phẩm hết thời hạn bảo hộ có được tái đăng ký hay không?” mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.
Trân trọng,