Xử lý sao chép trái phép bản vẽ xây dựng

Sao chép trái phép bản vẽ xây dựng là tình trạng diễn ra phổ biến trong lĩnh vực kiến trúc – xây dựng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và uy tín của đơn vị thiết kế. Bài viết dưới đây, VCD sẽ cung cấp đầy đủ thông tin cần biết để bạn chủ động phòng tránh cũng như xử lý đúng quy định khi bản vẽ bị sử dụng trái phép.

Bản vẽ xây dựng là gì?

Bản vẽ xây dựng là tài liệu thể hiện ý tưởng thiết kế và giải pháp kỹ thuật của một công trình dưới dạng hình vẽ, ký hiệu và thông số chuyên môn. Đây có thể là bản vẽ kiến trúc, bản vẽ kết cấu, điện nước (M&E), bản vẽ quy hoạch hay phối cảnh 3D… Mỗi bản vẽ đều mô tả chi tiết hình dáng, kích thước, vật liệu, kết cấu và cách thức thi công, giúp chủ đầu tư, đơn vị thiết kế và nhà thầu hiểu rõ phương án xây dựng.

Không chỉ mang tính kỹ thuật, bản vẽ xây dựng còn là tác phẩm sáng tạo của kiến trúc sư và kỹ sư, thể hiện tư duy thiết kế riêng và được pháp luật bảo hộ quyền tác giả. Vì vậy, việc sao chép, sửa đổi hoặc sử dụng bản vẽ mà không được phép có thể dẫn đến hành vi vi phạm bản quyền và bị xử lý theo quy định.

Hành vi được xem là vi phạm bản quyền bản vẽ xây dựng

Theo Luật Sở hữu trí tuệ, bản vẽ xây dựng là tài sản sáng tạo được pháp luật bảo vệ, vì vậy mọi hành vi sử dụng trái phép đều có thể bị xem là vi phạm quyền tác giả. Trong thực tế, tình trạng sao chép hoặc khai thác bản vẽ mà không xin phép diễn ra khá phổ biến, từ thiết kế nhà dân đến các dự án lớn. Một số hành vi cụ thể được xem là vi phạm bản quyền bản vẽ xây dựng bao gồm:

• Sao chép 100% hoặc một phần bản vẽ mà không xin phép
  
  
• Dùng bản vẽ của đơn vị khác để thi công công trình
  
  
• Bán hoặc phân phối bản vẽ của người khác để kiếm lợi
  
  
• Sử dụng bản vẽ để tham gia đấu thầu
  
  
• Đăng tải bản vẽ lên website, mạng xã hội mà chưa được đồng ý
  
  
• Tự ý chỉnh sửa hồ sơ kỹ thuật, phối cảnh 3D, thông số thiết kế

Mức phạt khi sao chép trái phép bản vẽ xây dựng

Theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP, hành vi sao chép trái phép bản vẽ xây dựng không chỉ xâm phạm quyền tác giả mà còn gây thiệt hại lớn cho đơn vị thiết kế, vì vậy pháp luật quy định mức xử phạt khá nghiêm để răn đe. Tùy vào mức độ vi phạm, mục đích sử dụng và hậu quả gây ra, cá nhân hoặc tổ chức có thể bị xử phạt hành chính, buộc gỡ bỏ bản vẽ vi phạm và thậm chí phải bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu. Cụ thể mức phạt được áp dụng như sau:

Phạt hành chính

• Phạt tiền 10 – 30 triệu đồng đối với hành vi sao chép trái phép
  
• Phạt tiền 30 – 40 triệu đồng nếu sử dụng bản vẽ vi phạm để kinh doanh
  
• Buộc gỡ bỏ bản vẽ vi phạm, trả lại bản gốc và bồi thường thiệt hại

Bồi thường dân sự

Chủ bản quyền có thể yêu cầu:

• Bồi thường thiệt hại thực tế (doanh thu, hợp đồng bị mất)
  
• Bồi thường tổn thất tinh thần
  
• Yêu cầu xin lỗi công khai
  
• Đòi lại toàn bộ lợi nhuận tạo ra từ bản vẽ bị sao chép

Cách xử lý sao chép trái phép bản vẽ xây dựng

Khi phát hiện bản vẽ xây dựng của mình bị sao chép hoặc sử dụng trái phép, bạn cần xử lý kịp thời để tránh thiệt hại về kinh tế và uy tín. Việc nắm rõ quy trình xử lý sẽ giúp bạn bảo vệ quyền tác giả đúng pháp luật và buộc bên vi phạm chấm dứt hành vi sử dụng trái phép.

Bước 1: Thu thập bằng chứng

Chuẩn bị trang tài liệu chứng minh bản vẽ thuộc sở hữu của bạn:

• File gốc có metadata
  
• Email trao đổi về thiết kế
  
• File lưu trữ trên phần mềm (CAD, Revit, SketchUp…)
  
• Bản vẽ đã in có chữ ký, dấu
  
• Các bản vẽ bị sao chép

Bước 2: Xác minh hành vi vi phạm

So sánh bản vẽ gốc và bản vẽ bị sao chép: bố cục, kích thước, thông số, layout, tên chi tiết…

Bước 3: Gửi yêu cầu gỡ bỏ & chấm dứt vi phạm

• Gửi email yêu cầu gỡ nội dung vi phạm
  
  
• Gửi công văn đến công ty sao chép
  
  
• Yêu cầu dừng thi công/đấu thầu
  

Bước 4: Khiếu nại đến cơ quan chức năng

• Thanh tra Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch
  
  
• Sở Thông tin & Truyền thông
  
  
• Cục Bản quyền tác giả

Bước 5: Khởi kiện nếu vi phạm nghiêm trọng

Tòa án sẽ xử lý yêu cầu bồi thường, xin lỗi công khai và các nghĩa vụ khác.

Cách để tránh bị sao chép bản vẽ xây dựng

Trong lĩnh vực thiết kế và xây dựng, bản vẽ là tài sản sáng tạo có giá trị lớn, vì vậy việc bị sao chép hoặc sử dụng trái phép có thể gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế lẫn uy tín cho kiến trúc sư và đơn vị thiết kế. Để hạn chế tối đa rủi ro và chủ động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:

• Đăng ký bản quyền tác giả cho bản vẽ, hồ sơ thiết kế
  
  
• Đặt watermark, chữ ký điện tử trên bản vẽ
  
  
• Gửi bản vẽ cho khách bằng bản preview (độ phân giải thấp)
  
  
• Ký hợp đồng bảo mật trước khi bàn giao
  
  
• Lưu file gốc và lịch sử chỉnh sửa để làm bằng chứng
  
  
• Không cung cấp file CAD/Revit nếu khách chưa thanh toán

Trên đây là bài viết “Xử lý sao chép trái phép bản vẽ xây dựng” giúp bạn hiểu rõ các hành vi vi phạm, mức phạt và cách bảo vệ bản vẽ một cách hiệu quả. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng cao trong ngành xây dựng, việc chủ động bảo hộ bản quyền không chỉ bảo vệ giá trị sáng tạo mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp của doanh nghiệp.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp