Tác giả: Biên Tập Viên

Khi một tác phẩm được đăng ký bản quyền, nhiều tác giả và chủ sở hữu thường quan tâm đến thời gian và phạm vi mà giấy chứng nhận bản quyền mang lại giá trị pháp lý. Việc hiểu rõ hiệu lực của giấy chứng nhận không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của chủ thể quyền mà còn tránh những nhầm lẫn trong quá trình khai thác, sử dụng tác phẩm. Vậy Giấy chứng nhận bản quyền có hiệu lực bao lâu và ở phạm vi nào??

Giấy chứng nhận bản quyền là gì?

Bản quyền hay còn gọi là quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Trong đó, đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.

Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả là văn bản do Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả để ghi nhận các thông tin về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu quyền tác giả. Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả gồm các nội dung sau:

• Tên tác phẩm;

• Loại hình tác phẩm: Tên, địa chỉ, quốc tịch, số Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả;

• Số và ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.

Giấy chứng nhận bản quyền có hiệu lực bao lâu và ở phạm vi nào?

Giấy chứng nhận bản quyền có hiệu lực bao lâu?

Quyền tác giả gồm hai nhóm quyền cơ bản là quyền nhân thân và quyền tài sản, mỗi nhóm có thời hạn bảo hộ khác nhau. Thời hạn bảo hộ được tính từ lúc tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một dạng vật chất nhất định, chẳng hạn như được viết ra, vẽ ra hoặc lưu vào tệp tin. Việc thể hiện này giúp xác định tác phẩm đã hình thành và có thể được pháp luật bảo hộ.

Đối với quyền nhân thân, pháp luật bảo hộ vô thời hạn một số quyền quan trọng gắn liền với tác giả. Những quyền này bao gồm quyền đặt tên cho tác phẩm; quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm và được nêu tên khi tác phẩm được sử dụng; cùng với quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho phép bất kỳ ai sửa chữa, cắt xén hay xuyên tạc tác phẩm theo cách gây ảnh hưởng đến danh dự hoặc uy tín của tác giả. Đây là những quyền không bao giờ bị chấm dứt, ngay cả khi thời hạn bảo hộ tài sản đã hết.

Trong khi đó, quyền công bố tác phẩm và các quyền tài sản chỉ được bảo hộ trong một thời gian nhất định. Đối với tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng và tác phẩm khuyết danh, thời hạn bảo hộ là 75 năm kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu. Trường hợp các tác phẩm này chưa được công bố trong thời hạn 25 năm kể từ khi định hình, thời gian bảo hộ được kéo dài thành 100 năm tính từ thời điểm định hình.

Đối với các tác phẩm khuyết danh nhưng về sau xác định được tác giả, cũng như các loại tác phẩm còn lại (như văn học, âm nhạc, nghệ thuật…), thời hạn bảo hộ được tính suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời. Nếu tác phẩm có nhiều đồng tác giả, thời hạn bảo hộ kết thúc vào năm thứ 50 kể từ sau khi đồng tác giả cuối cùng qua đời. Tất cả các mốc thời hạn đều kết thúc vào lúc 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm hết hạn.

Một điểm cần lưu ý là giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả hiện nay không ghi thời hạn bảo hộ. Điều này là bởi thời hạn bảo hộ được xác định theo quy định pháp luật dựa trên loại hình tác phẩm và các quyền tương ứng, chứ không phụ thuộc vào nội dung ghi trên giấy chứng nhận.

Giấy chứng nhận bảo hộ ở phạm vi nào?

Căn cứ Điều 53 Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành, Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả và Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan được xác định có hiệu lực trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Điều luật này cũng khẳng định rằng các giấy chứng nhận đã được cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả và quyền liên quan cấp trước thời điểm Luật Sở hữu trí tuệ có hiệu lực vẫn tiếp tục được duy trì giá trị pháp lý. Điều này bảo đảm tính ổn định và tính liên tục của các chứng nhận đã cấp, tránh gây gián đoạn trong quá trình bảo hộ quyền.

Song song đó, Điều 44 Nghị định 17/2023/NĐ-CP tiếp tục làm rõ nguyên tắc duy trì hiệu lực này. Cụ thể, các Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả và quyền liên quan do những cơ quan tiền thân như Hãng Bảo hộ quyền tác giả Việt Nam, Cơ quan Bảo hộ quyền tác giả Việt Nam, Cục Bản quyền tác giả Văn học – Nghệ thuật, và Cục Bản quyền tác giả cấp đều được công nhận và vẫn có hiệu lực pháp lý. Việc quy định như vậy nhằm đảm bảo rằng dù hệ thống cơ quan quản lý có thay đổi qua các thời kỳ, quyền lợi của tổ chức, cá nhân đã được cấp giấy chứng nhận vẫn được bảo vệ đầy đủ.

Như vậy, có thể khẳng định rằng phạm vi hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả và quyền liên quan là toàn lãnh thổ Việt Nam, đồng thời mọi giấy chứng nhận được cấp trước đây bởi các cơ quan có thẩm quyền qua các thời kỳ đều được pháp luật công nhận và tiếp tục có hiệu lực.

Trên đây là bài viết “Giấy chứng nhận bản quyền có hiệu lực bao lâu và ở phạm vi nào?” mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.

Câu hỏi thường gặp

Ngày nay, cosplay không chỉ là sở thích cá nhân mà còn được nhiều thương hiệu tận dụng để quảng bá sản phẩm. Tuy nhiên, việc cosplay nhân vật xuất hiện trên bao bì sản phẩm có thể tiềm ẩn rủi ro vi phạm bản quyền nếu không tuân thủ đúng quy định pháp luật. Vậy cụ thể, cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm có vi phạm bản quyền không và khi nào được xem là hợp pháp? Cùng VCD tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm là gì?

Cosplay (viết tắt của “costume play”) là hình thức hóa trang và thể hiện lại hình ảnh của một nhân vật trong phim ảnh, truyện tranh, trò chơi hay thương hiệu nào đó. Khi những nhân vật này xuất hiện trên bao bì sản phẩm chẳng hạn như hộp bánh, lon nước, mỹ phẩm hay đồ chơi, nhiều người nghĩ rằng việc hóa trang giống họ chỉ là hoạt động sáng tạo hoặc quảng bá bình thường.

Tuy nhiên, nếu nhân vật đó được thiết kế, vẽ hoặc sáng tạo bởi một bên có quyền sở hữu trí tuệ, thì việc cosplay hoặc sử dụng hình ảnh của nhân vật trên bao bì sản phẩm mà không có sự cho phép có thể dẫn đến vi phạm bản quyền hoặc quyền thương mại.

Bản quyền hình ảnh nhân vật

Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam 2022, nhân vật trong tác phẩm điện ảnh, truyện tranh, hoạt hình hoặc trò chơi điện tử đều được xem là tác phẩm mỹ thuật ứng dụng hoặc tác phẩm tạo hình, và được bảo hộ quyền tác giả.

Khoản 1, Điều 14, Luật Sở hữu trí tuệ 2022 nêu rõ: “Tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học dưới mọi hình thức, trong đó có tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng.”

Như vậy, hình ảnh nhân vật được thể hiện trên bao bì sản phẩm cũng nằm trong phạm vi được bảo hộ. Nếu cá nhân hoặc doanh nghiệp cosplay nhân vật đó để quảng bá sản phẩm, hoặc sử dụng hình ảnh cosplay nhằm mục đích thương mại, thì có thể bị xem là xâm phạm quyền tác giả hoặc quyền thương hiệu của chủ sở hữu.

Cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm có vi phạm bản quyền không?

Hành vi cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm có thể bị xem là vi phạm bản quyền nếu rơi vào một trong các trường hợp sau:

• Không được chủ sở hữu cho phép: Dù bạn chỉ “hóa thân” giống nhân vật, nếu hình ảnh được dùng để quảng cáo, in ấn, kinh doanh, thì vẫn cần xin phép hoặc ký kết hợp đồng bản quyền.
  
  
• Sử dụng nhân vật có thương hiệu đăng ký: Ví dụ như cosplay nhân vật Pikachu, Doraemon, hay Marvel đều thuộc quyền quản lý của các công ty sở hữu trí tuệ lớn.
  
  
• Gây nhầm lẫn hoặc lợi dụng danh tiếng: Khi người tiêu dùng nghĩ rằng sản phẩm có liên kết chính thức với thương hiệu gốc, hành vi này có thể bị xem là xâm phạm quyền thương hiệu hoặc cạnh tranh không lành mạnh.

Theo Điều 28, Luật Sở hữu trí tuệ 2022, hành vi “sử dụng, sao chép, trình bày tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả” được coi là vi phạm và có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ.

Tùy vào mức độ, hành vi vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự theo quy định pháp luật Việt Nam:

• Xử phạt hành chính: Mức phạt có thể lên tới 250 triệu đồng đối với tổ chức vi phạm.
  
• Bồi thường dân sự: Chủ sở hữu quyền tác giả có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại, buộc xin lỗi công khai, hoặc ngừng sử dụng hình ảnh vi phạm.
  
• Xử lý hình sự: Trong trường hợp nghiêm trọng (Ví dụ sao chép, sản xuất hàng loạt, gây thiệt hại lớn), người vi phạm có thể bị phạt tù lên đến 3 năm theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2017.

Khi nào được phép cosplay nhân vật trên bao bì?

Không phải mọi trường hợp cosplay nhân vật trên bao bì đều là vi phạm. Nếu thỏa mãn một trong các điều kiện sau, bạn có thể sử dụng hợp pháp:

• Được chủ sở hữu quyền tác giả cho phép bằng văn bản: Đây là cách an toàn và chuyên nghiệp nhất. Thông thường, doanh nghiệp sẽ mua quyền sử dụng hình ảnh trong một thời hạn nhất định.
  
  
• Tác phẩm thuộc phạm vi công cộng: Nếu nhân vật đã hết thời hạn bảo hộ quyền tác giả (50 năm sau khi tác giả qua đời theo luật Việt Nam), thì bạn có thể sử dụng mà không cần xin phép.

• Cosplay phi thương mại: Nếu chỉ cosplay để chia sẻ nghệ thuật, chụp ảnh cá nhân hoặc phục vụ mục đích học tập, không dùng cho quảng cáo thì không bị xem là vi phạm.
  
  
• Không gây hiểu lầm hoặc cạnh tranh không lành mạnh: Nếu sản phẩm hoặc hình ảnh không khiến người tiêu dùng nghĩ rằng bạn “liên kết” với thương hiệu gốc, thì có thể được xem là chấp nhận được.

Tóm lại, cosplay là một hình thức nghệ thuật sáng tạo, nhưng khi được đưa vào hoạt động thương mại hoặc quảng cáo, nó cần được xem xét kỹ dưới góc độ pháp lý về bản quyền và thương hiệu. Nếu cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm mà không được phép từ chủ sở hữu, hành vi đó có thể bị xem là vi phạm quyền tác giả hoặc quyền thương mại.

Trên đây là chia sẻ của VCD về “Cosplay nhân vật trên bao bì sản phẩm có vi phạm bản quyền không?”. Hiểu đúng và tuân thủ quy định bản quyền không chỉ giúp bạn bảo vệ doanh nghiệp khỏi rủi ro pháp lý, mà còn góp phần xây dựng môi trường sáng tạo tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp

Trong thực tiễn hoạt động sáng tạo và kinh doanh, việc thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả diễn ra khá phổ biến, xuất phát từ các giao dịch như chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế hay sáp nhập doanh nghiệp. Mỗi khi có sự thay đổi về chủ thể nắm giữ quyền sở hữu đối với tác phẩm, vấn đề thường được quan tâm là liệu có cần phải đăng ký lại quyền tác giả để đảm bảo giá trị pháp lý hay không. Bài viết của VCD dưới đây sẽ giúp bạn.

Thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả là gì?

Thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả là việc chuyển giao quyền sở hữu hợp pháp đối với tác phẩm từ tổ chức, cá nhân này sang tổ chức, cá nhân khác, làm phát sinh một chủ thể mới có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đối với quyền tài sản của tác phẩm. Theo Điều 45 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, được sửa đổi, bổ sung năm 2022, việc chuyển nhượng quyền tác giả là việc chủ sở hữu quyền tác giả chuyển giao quyền sở hữu của mình cho tổ chức, cá nhân khác theo hợp đồng bằng văn bản. Hợp đồng chuyển nhượng phải ghi rõ nội dung quyền được chuyển nhượng, giá, phương thức thanh toán và quyền, nghĩa vụ của các bên.

Ngoài hình thức chuyển nhượng, pháp luật cũng thừa nhận việc thay đổi chủ sở hữu thông qua thừa kế (theo quy định tại Điều 40 Luật SHTT) hoặc theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong một số trường hợp đặc biệt. Sau khi hoàn tất thủ tục, chủ sở hữu mới sẽ được hưởng toàn bộ quyền tài sản đối với tác phẩm, bao gồm quyền sao chép, phân phối, truyền đạt, cho thuê, chuyển thể… theo quy định tại Điều 20 Luật SHTT.

Tuy nhiên việc thay đổi chủ sở hữu chỉ áp dụng đối với quyền tài sản, còn quyền nhân thân của tác giả như quyền đặt tên, quyền đứng tên thật trên tác phẩm, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm vẫn không thể chuyển giao (Điều 19 Luật SHTT). Điều này thể hiện nguyên tắc tôn trọng danh dự, uy tín và mối liên hệ tinh thần của tác giả đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra.

Khi thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm, có cần đăng ký lại không?

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, khi thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm, không bắt buộc phải đăng ký lại quyền tác giả, vì quyền này tự động phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, theo Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2022. Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc ghi nhận thay đổi chủ sở hữu tại Cục Bản quyền tác giả là cần thiết và được khuyến khích nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý rõ ràng cho chủ sở hữu mới trong quá trình quản lý, khai thác và bảo vệ quyền của mình.

Căn cứ theo Nghị định số 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Sở hữu trí tuệ, trong trường hợp tác phẩm đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, nếu có sự thay đổi chủ sở hữu do chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, sáp nhập hoặc chia tách tổ chức, thì chủ sở hữu mới có quyền nộp hồ sơ đề nghị ghi nhận thay đổi thông tin trên Giấy chứng nhận. Hồ sơ này thường bao gồm:  tờ khai cấp đổi Giấy chứng nhận đăng ký Quyền tác giả , bản gốc Giấy chứng nhận quyền tác giả đã cấp, hợp đồng hoặc văn bản hợp pháp chứng minh việc chuyển giao quyền (chẳng hạn hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, văn bản thừa kế…), cùng bản sao giấy tờ pháp lý của chủ sở hữu mới.

Sau khi tiếp nhận và xem xét hồ sơ hợp lệ, Cục Bản quyền tác giả sẽ ghi nhận việc thay đổi và cấp Giấy chứng nhận mới mang tên chủ sở hữu mới của quyền tác giả. Việc làm này không làm phát sinh hay chấm dứt quyền tác giả, mà chỉ có ý nghĩa xác lập và công khai hóa thông tin pháp lý về người đang nắm giữ quyền tài sản đối với tác phẩm đó.

Trong thực tế, nhiều trường hợp phát sinh tranh chấp về quyền khai thác, chuyển nhượng, hoặc sử dụng tác phẩm, việc có Giấy chứng nhận quyền tác giả đứng tên đúng chủ sở hữu hiện tại sẽ là bằng chứng pháp lý quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi trước cơ quan nhà nước, tòa án hoặc khi làm việc với đối tác, tổ chức quốc tế.

Như vậy, tuy pháp luật không bắt buộc phải đăng ký lại quyền tác giả khi thay đổi chủ sở hữu, nhưng việc thực hiện thủ tục ghi nhận thay đổi là rất cần thiết, góp phần đảm bảo tính minh bạch, tránh rủi ro pháp lý và nâng cao hiệu quả bảo hộ quyền tác giả trong thực tiễn.

Trên đây là bài viết “Khi thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm, có cần đăng ký lại không?” mà VCD gửi đến bạn. Chúng tôi hi vọng bài viết này có ích với các bạn.

Trân trọng,

Câu hỏi thường gặp