Tác giả: Biên Tập Viên

Vấn đề quyền tác giả liên quan đến việc sử dụng âm nhạc trong các lớp dạy nhảy và tập thể dục hiện nay rất phổ biến. Các trung tâm dạy nhảy thường lựa chọn những bài hát mới và đang thịnh hành để biên đạo động tác, nhằm tạo ra không khí sôi động và hứng khởi cho học viên. Âm nhạc không chỉ là nền tảng cho các bài tập mà còn là yếu tố quyết định thu hút khách hàng, khuyến khích họ đầu tư vào dịch vụ của trung tâm. Vậy việc sử dụng âm nhạc như thế có bị vi phạm bản quyền hay không? Hãy theo dõi bài viết của VCD dưới đây.

1. Bản quyền âm nhạc trong các trung tâm dạy nhảy là gì?

Bản quyền là quyền của tác giả đối với các tác phẩm mà họ sáng tạo ra, được bảo vệ ngay từ thời điểm tác phẩm được tạo ra. Quyền này bao gồm quyền quản lý, sử dụng và khai thác giá trị của tác phẩm. Các cá nhân hoặc tổ chức khác không được phép xâm phạm vào các quyền này nếu chưa được sự đồng ý của tác giả. Bản quyền nhằm bảo vệ quyền lợi của tác giả, ngăn chặn việc sao chép và sử dụng trái phép tác phẩm của họ.

Âm nhạc là một trong những nguồn giải trí tối ưu và không thể thiếu của con người. Các trung tâm dạy nhảy sử dụng âm nhạc với nhiều mục đích để nâng cao chất lượng giảng dạy và trải nghiệm học tập của học viên. Âm nhạc tạo không khí sôi động, giúp học viên tập trung và hòa mình vào buổi học. Nhạc có nhịp điệu rõ ràng hỗ trợ hướng dẫn động tác, rèn luyện kỹ năng nhịp điệu và phối hợp. Nó cũng tăng cường sự tập trung, truyền cảm hứng và động lực, giúp học viên vượt qua khó khăn. Cuối cùng, âm nhạc khuyến khích khả năng sáng tạo, cho phép học viên phát triển những động tác nhảy độc đáo và cá tính.

Theo đó, Bản quyền âm nhạc trong các trung tâm dạy nhảy là quyền pháp lý bảo vệ việc sử dụng các tác phẩm âm nhạc trong quá trình giảng dạy và biểu diễn. Quyền này bao gồm quyền sở hữu trí tuệ của tác giả và nhà sản xuất đối với các bài hát, bản nhạc và giai điệu, đảm bảo rằng việc sử dụng các tác phẩm này phải được thực hiện với sự đồng ý và giấy phép hợp pháp từ các tổ chức quản lý bản quyền.

2. Quy định của pháp luật về bản quyền âm nhạc trong các trung tâm dạy nhảy

Các trung tâm dạy nhảy sử dụng âm nhạc với nhiều mục đích khác nhau đặc biệt là thường xuyên sử dụng các hài hát “hit” trong các vũ đạo, tạo cảm giác hiện đại và năng động. Điều này tạo cho trung tâm ấn tượng tốt cho các học viên về việc trung tâm luôn cập nhật xu hướng tạo cảm giác hứng thú cho học viên. Tuy nhiên, việc sử dụng những bài hát mới nổi cũng sẽ đi kèm với một số vi phạm bản quyền mà thường các trung tâm sẽ không để ý đến.

Theo Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ quy định về khái niệm tác phẩm âm nhạc như sau: tác phẩm âm nhạc là tác phẩm được thể hiện dưới dạng nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự âm nhạc khác nhau hoặc được định hình trên bản ghi âm, ghi hình có hoặc không có lời, không phụ thuộc vào việc trình bày hay không trình diễn là một trong những đối tượng được bảo hộ quyền tác giả và người trình bày tác phẩm đó được bảo hộ quyền liên quan.

Theo đó, nếu muốn sử dụng các tác phẩm âm nhạc bắt buộc phải có sự cho phép của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả trừ một số trường hợp quy định tại Điều 25 Luật sở hữu trí tuệ:

• Tự sao chép một bản để nghiên cứu khoa học, giảng dạy.

• Biểu diễn tác phẩm trong các buổi sinh hoạt văn hóa, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới mọi hình thức.

• Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị.

• Trong đó có trường hợp không phải trả thù lao cũng có trường hợp phải trả thù lao, tiền nhuận bút cho tác giả người sử hữu quyền tác giả. Tuy nhiên trong bât kỳ trường hợp nào thì việc sử dụng tác phẩm âm nhạc cần phải lưu ý:

• Không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường của bài hát.

• Không gây phương hại đến quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm đó.

• Phải ghi đầy đủ tên tác giả, nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm âm nhạc đó.

Các trung tâm dạy nhảy sử dụng các bài hát nhằm thu hút khách hàng và khuyến khích họ chi tiền cho dịch vụ của mình được coi là một hình thức tuyên truyền có thu tiền. Theo ngôn ngữ pháp lý thì việc thu tiền này được hiểu là sử dụng tác phẩm cho mục đích thương mại, do đó  việc các trung tâm dạy nhảy sử dụng tác phẩm âm nhạc để thu hút khách hàng và tạo ra lợi nhuận rõ ràng là một hoạt động thương mại. Như vậy, các trung tâm dạy nhảy sử dụng các tác phẩm âm nhạc để thu hút khách hàng và khuyến khích họ chi tiền cho dịch vụ của mình cần phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao cùng các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả. Việc này không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp luật mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với công sức sáng tạo của các nghệ sĩ và tác giả.

Nếu không tuân thủ bản quyền, các trung tâm dạy nhảy có thể đối mặt với nhiều hậu quả pháp lý nghiêm trọng, bao gồm phạt tiền nặng, kiện tụng từ chủ sở hữu bản quyền, và yêu cầu ngừng sử dụng âm nhạc vi phạm. Vi phạm còn có thể dẫn đến mất uy tín, tổn thất kinh tế do bồi thường, và hạn chế hoạt động của trung tâm. Do đó, việc tuân thủ các quy định về bản quyền là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi và danh tiếng của trung tâm.

Mặc dù hiện nay đã có các quy định về quyền tác giả đối với các tác phẩm âm nhạc, nhưng những quy định này vẫn chưa đủ cụ thể và rõ ràng, khiến việc áp dụng trở nên khó khăn và khó tiếp cận. Do đó, VCD thấy sự cần thiết phải có các văn bản hướng dẫn chi tiết hơn, giúp mọi người hiểu rõ hơn về các quy định của pháp luật và các cách thức áp dụng hiệu quả hơn. Việc này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các trung tâm dạy nhảy và các tổ chức liên quan trong việc tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi của các tác giả.

Các tác phẩm nghệ thuật dân gian là những giá trị văn hóa truyền thống vô cùng quý giá, cần phải được bảo tồn và phát triển. Tương tự như các tác phẩm khác được bảo hộ quyền tác giả, pháp luật cũng có những quy định và hướng dẫn cụ thể cho việc bảo hộ bản quyền các tác phẩm nghệ thuật dân gian. Vậy quy định của pháp luật về bản quyền âm nhạc dân gian như thế nào? Hãy theo dõi bài viết của VCD dưới đây.

1. Đặc trưng của âm nhạc dân gian

Âm nhạc dân gian có những đặc trưng sau đây:

• Âm nhạc dân gian là nền âm nhạc được sinh ra trên cơ sở một nền kinh tế nông nghiệp cũ, độc canh lúa, phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện môi trường sinh thái tự nhiên. Tác giả của nó là những người nông dân sống trong những công xã xóm làng cho nên khuôn viên chủ yếu của hoạt động âm nhạc dân gian là các làng và các bản, buôn,…

• Âm nhạc dân gian gắn chặt với các hoạt động thường ngày trong sản xuất và sinh hoạt của người nông dân, họ sáng tác âm nhạc dân gian để phục vụ cho hoạt động đó như ru trẻ ngủ và không bao giờ họ hát ru khi đang trên đồng vì người sáng tạo bài hát ru và chỉ hát khi cần ru trẻ ngủ.

• Nó phản ánh cuộc sống, tâm tư, tình cảm của người nông dân bằng cách tham gia vào các hoạt động văn hóa dân gian. Chúng ta có thể tìm thấy ở đây những buổi trình diễn sử dụng các động tác múa trong tiếng hát hay tiếng đàn sáo với những bộ trang phục thêu dệt đầy những hoa văn, đường nét,… Tất cả những yếu tố đó kết hợp với nhau tạo ra một thể thống nhất.

• Ngoài ra âm nhạc dân gian được lưu trữ bằng trí nhớ con người, điều này không phải do người nông dân ngu dốt không biết chữ mà do cơ chế sáng tạo truyền bá và tiếp nhận của văn hóa nói chung và âm nhạc dân gian nói riêng. Âm nhạc dân gian là kết quả của việc sáng tạo của người dân từ nhiều thế hệ, họ là người nắm được nhiều nhất vốn âm nhạc dân gian của cộng đồng có khả năng thực hành hay trình diễn thành thạo các kỹ năng, sáng tạo làm giàu thêm cho vốn ấy cũng đồng thời là người thầy truyền dạy vốn văn hóa đó cho các thế hệ trẻ.

Bản quyền là quyền tác giả đối với tác phẩm do mình sáng tác. Các cá nhân khác không được xâm phạm đến các quyền của tác giả về quản lý, sử dụng, khai thác giá trị của tác phẩm nếu chưa được sự đồng ý.

Dựa vào những phân tích trên, Bản quyền âm nhạc dân gian có thể hiểu là quyền sở hữu trí tuệ đối với các tác phẩm âm nhạc truyền thống của cộng đồng, thường không có tác giả cụ thể. Nó giúp bảo vệ giá trị văn hóa và bản sắc dân tộc, ngăn chặn khai thác không công bằng, và có thể được quản lý theo luật pháp từng quốc gia. Việc bảo vệ bản quyền này không chỉ giữ gìn di sản văn hóa mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nghệ thuật.

2. Quy định của pháp luật về bản quyền âm nhạc dân gian

Âm nhạc dân gian được nhà nước tuyên bố bảo vệ, khuyến khích giữ gìn và phát huy. Tuy nhiên, điều dễ hiểu là mọi người không quan tâm đến việc ai là chủ sở hữu của âm nhạc dân gian và bản quyền của nó như thế nào. Như đã phân tích ở trên thì chủ sở hữu là các cộng đồng công xã do đó âm nhạc dân gian là thuộc sở hữu công cộng. Theo chính sách của nhà nước mọi người có “quyền” được sử dụng âm nhạc dân gian làm chất liệu để sáng tác những tác phẩm mới của họ.

Căn cứ theo Luật sở hữu trí tuệ tại Điều 22 thì tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian là loại hình tác phẩm văn học nghệ thuật và khoa học được bảo hộ. Theo đó, tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian là sáng tạo tập thể trên nền tảng truyền thống của một nhóm hoặc các cá nhân nhằm phản ánh khát vọng của cộng đồng, thể hiện tương xứng đặc điểm văn hóa, xã hội của họ, các tiêu chuẩn và giá trị được lưu thông bằng cách mô phỏng hoặc bằng cách khác.

Theo nội dung hướng dẫn của nghị định 22/2018/ND-CP các tác phẩm văn học được thể hiện dưới dạng cụ thể sau:

Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian truyện, thơ, câu đố là các loại hình nghệ thuật từ.

Tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian: điệu hát, làm điệu âm nhạc, điệu múa, vở diễn, nghi lễ và các trò chơi là các loại hình nghệ thuật biểu diễn như chèo, tuồng, cải lương, múa rối, điệu hát, làn điệu âm nhạc, điệu múa, vở diễn, trò chơi dân gian, hội làng, các hình thức nghi lễ dân gian.

Đồng thời Luật sở hữu trí tuệ cũng quy định trường hợp các tổ chức cá nhân khi sử dụng tác phẩm văn học nghệ thuật đân gian thì phải dẫn chiếu xuất xứ, chỉ ra nguồn gốc, địa danh của cộng đồng cư dân nơi tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian được hình thành và bảo đảm gìn giữ giá trị đích thực của tác phẩm. Như vậy âm nhạc dân gian cũng là đối tượng được bảo hộ quyền tác giả theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ.

Việc xác lập bảo hộ quyền tác giả đối với âm nhạc dân gian nói riêng và tác phẩm nghệ thuận dân gian nói chung được tiến hành theo cơ chế tự động. Cụ thể theo quy định tại khoản 1 Điều 6 như sau: Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo ra và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký. Tuy nhiên với âm nhạc dân gian sẽ được bảo hộ không phụ thuộc vào việc định hình theo hướng dẫn tại khoản 3 Điều 18 Luật sở hữu trí tuệ.

VCD thấy rằng việc bảo hộ bản quyền âm nhạc dân gian rất quan trọng để bảo vệ giá trị văn hóa và bản sắc của cộng đồng, ngăn chặn khai thác không công bằng, khuyến khích sự sáng tạo, và đảm bảo quyền lợi kinh tế cho các nghệ sĩ. Nó cũng thúc đẩy ý thức tôn trọng di sản văn hóa, góp phần duy trì sự đa dạng văn hóa trong xã hội.

Kịch bản sự kiện âm nhạc đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng và hoàn thiện bất kỳ chương trình biểu diễn âm nhạc cụ thể nào. Đây là tài liệu được nhà tổ chức sự kiện đầu tư rất nhiều thời gian, công sức và nguồn lực tài chính để sáng tạo ra. Thực tế, kịch bản sự kiện âm nhạc chính là một loại tài sản sở hữu trí tuệ đặc biệt, mang lại giá trị thương mại quan trọng. Chính vì vậy, việc bảo vệ và quản lý bản quyền đối với kịch bản này cần được quan tâm và thực hiện ngay từ đầu nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà tổ chức sự kiện. Bài viết của VCD dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.

1. Khái niệm bản quyền kịch bản sự kiện âm nhạc

Kịch bản được coi là bản ghi chép chi tiết về cốt truyện, nhân vật, môi trường, diễn biến và các chi tiết liên quan khác của một tác phẩm nghệ thuật như kịch, truyền hình hay trò chơi điện tử, chủ yếu nhằm hướng dẫn và hỗ trợ đội ngũ sản xuất trong quá trình thực hiện.

Thông thường kịch bản được sáng tác bởi một nhà văn kịch hoặc biên tập viên và sau đó sẽ được chỉnh sửa và điều chỉnh để phù hợp với quá trình sản xuất. Kịch bản sự kiện âm nhạc thường được viết theo dạng văn bản với các lời thoại mô tả cảnh quay và hành động được đặt trong khung hình và cột tương ứng bao gồm cả các hướng dẫn cho diễn viên và đội ngũ sản xuất.

Sự kiện âm nhạc là một sự kiện văn hóa cộng đồng nhằm hướng tới các màn biểu diễn ca hát và chơi nhạc cụ trực tiếp sống động thường diễn ra theo chủ đề mang tính chất giải trí.

Bản quyền kịch bản sự kiện âm nhạc là quyền sở hữu trí tuệ dành cho người sáng tạo ra kịch bản đó. Cụ thể, đây là quyền độc quyền của tác giả đối với tác phẩm văn học (kịch bản) được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký hiệu khác, mô tả chi tiết về nội dung, trình tự, thời gian diễn ra, các tiết mục, nghệ sĩ tham gia và các yếu tố khác của một sự kiện âm nhạc.

Kịch bản sự kiện âm nhạc là bước đầu tiên trong toàn bộ quá trình sản xuất chương trình sự kiện âm nhạc. Thực tế kịch bản nói chung là một trong các loại hình tác phẩm văn học đồng thời đây cũng là một trong những đối tượng được bảo hộ quyền tác giả được quy định chi tiết tại khoản 1 Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ. Trong đó tác giả sáng tạo ra kịch bản thường được gọi là biên kịch.

2. Quy định của pháp luật về bản quyền kịch bản sự kiện âm nhạc

Trình tự hình thành nên kịch bản sự kiện âm nhạc:

• Lên kịch bản chi tiết: như tạo logo thiết kế chủ đề, tạo nội dung chi tiết, thời gian cho từng tiết mục…

• Tiến hành thực hiện: cần triển khai những công việc nhue xin cấp phép biểu diễn, liên hệ với nhà cung cấp dụng cụ, thết bị, những nghệ sĩ, MC, thuệ địa điểm và ký hợp đồng. Ngoài ra cần phải thực hiện truyền thông quảng cáo cho chương trình với các chiến lược marketing.

• Quản lý chương trình: gồm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 là chuẩn bị vào sự kiện còn giai đoạn 2 là chuẩn bị khâu bế mạc sự kiện.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ thì kịch bản sự kiện âm nhạc được bảo hộ quyền tác giả theo loại hình thức văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác thể hiện dưới dạng chữ viết khác. Thời điểm bảo hộ sẽ được phát sinh kể từ thời điểm kịch bản sự kiện âm nhạc ra mắt sản phẩm được sáng tạo ra và thể hiện dưới dạng chữ viết. như vậy kịch bản sự kiện âm nhạc sẽ được tự động bảo hộ khi được sáng tạo ra và thể hiện dưới dạng chữ viết mà không cần thực hiện việc đăng ký tại Cục bản quyền tác giả. Tuy nhiên khi xảy ra tranh chấp về bản quyền chủ sở hữu, biên kịch cũng gặp khó khăn, tốn công sức, thời gian, tiền bạc để chứng minh quyền chính đáng đối với kịch bản âm nhạc đó. Do đó để bảo vệ kịch bản sự kiện âm nhạc trước các hành vi xâm phạm cần thiết phải đăng ký bản quyền với Cục bản quyền.

Hồ sơ đăng ký bao gồm:

• Tờ khai đăng ký quyền tác giả đối với kịch bản

• Giấy ủy quyền của khách hàng cho công ty đi nộp

• Hai bản sao kịch bản cần đăng ký quyền tác giả in trên giấy A4 và đóng thành quyển

• Giấy cam đoan của tác giả

• Bản sao CCCD của tác giả

• Văn bản dồng ý của các đồng tác giả nếu kịch bản có đồng tác giả

• 01 đĩa CD chứa nội dung kịch bản

• Tài liệu khác tùy vào từng nội dung yêu cầu

Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ khi nhận được đầy đủ giấy tờ đăng ký hợp lệ, Cục bản quyền tác giả sẽ cấp văn bằng bảo hộ đăng ký quyền tác giả. Nếu giấy tờ đăng ký không đầy đủ hoặc không hợp lệ thì Cục bản quyền sẽ gửi văn bản thông báo yêu cầu bổ sung cho người nộp đơn (theo quy định tại Điều 52 Luật sở hữu trí tuệ).

Ngoài ra có thể chuyển nhượng kịch bản sự kiện âm nhạc, hoàn toàn có thể thực hiện các hợp đồng, giao dịch thương mại đối với kịch bản thông qu hình thức chuyển nhượng hoặc cấp quyền sử dụng kịch bản. Việc chuyển nhượng bản quyền kịch bản sự kiện âm nhạc cũng tương tự như các giao dịch dân sự khác tuy nhiên cần phải lưu ý có giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả đê hợp thức hóa giao dịch này. Thêm vào đó cần lưu ý việc chuyển nhượng chỉ được thực hiện với các đối tượng quyền có thể chuyển giao những quyền nhân thân tác giả sẽ không được phép chuyển nhượng dưới bất kỳ hình thức nào bao gồm: Quyền đặt tên cho tác phẩm; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố sử dụng; và bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự uy tín của tác giả.

VCD thấy rằng việc bảo hộ bản quyền đối với kịch bản sự kiện âm nhạc là hết sức cần thiết. Đây là tài liệu được sáng tạo ra bằng sự đầu tư rất nhiều công sức, thời gian và nguồn lực tài chính của nhà tổ chức, do đó cần được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Hơn nữa, kịch bản sự kiện âm nhạc có giá trị thương mại cao, có thể mang lại nguồn doanh thu quan trọng, vì vậy việc bảo hộ bản quyền giúp đảm bảo lợi ích tài chính và tăng giá trị thương hiệu cho nhà tổ chức.